ΣΥΓΑΠΑ WWW.SOS-SYGAPA.EU ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ: sygapa.sygapa@gmail.com goneas2009@gmail.com Ο ΝΕΟΣ ΝΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΝΟΜΟΣ ΥΠ' ΑΡΙΘΜ. 4800/2021 ΦΕΚ 81/Α/21-5-2021 Μεταρρυθμίσεις αναφορικά με τις σχέσεις γονέων και τέκνων, άλλα ζητήματα οικογενειακού δικαίου και λοιπές επείγουσες διατάξεις. Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Εκδίδομε τον ακόλουθο νόμο που ψήφισε η Βουλή: ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α' ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ Άρθρο 1 Σκοπός Ο παρών νόμος αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση του βέλτιστου συμφέροντος του τέκνου διά της ενεργού παρουσίας και των δύο γονέων κατά την ανατροφή του και την εκπλήρωση της ευθύνης τους έναντι αυτού. Οι διατάξεις του ερμηνεύονται και εφαρμόζονται σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις, που δεσμεύουν τη Χώρα, ιδίως με τη Διεθνή Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού, που κυρώθηκε με τον ν. 2101/1992 (Α' 192) και τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (Σύμβαση Κωνσταντινούπολης), που κυρώθηκε με τον ν. 4531/2018 (Α' 62), και δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι δικαιολογούν τη μη τήρηση των υποχρεώσεων που απορρέουν από αυτές. Άρθρο 2 Αντικείμενο Αντικείμενο του παρόντος νόμου αποτελεί η αναμόρφωση των σχέσεων μεταξύ γονέων και τέκνου μετά τη διακοπή της συμβίωσης, το διαζύγιο, την ακύρωση του γάμου ή τη λύση του συμφώνου συμβίωσης. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β' ΚΑΤΟΙΚΙΑ, ΣΥΝΑΙΝΕΤΙΚΟ ΔΙΑΖΥΓΙΟ, ΣΧΕΣΕΙΣ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΙ ΤΕΚΝΩΝ - ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΑΣΤΙΚΟΥ ΚΩΔΙΚΑ Άρθρο 3 Κατοικία ανηλίκου - Τροποποίηση του άρθρου 56 Α.Κ. Στο άρθρο 56 του Αστικού Κώδικα (Α.Κ., π.δ. 456/1984, Α' 164) προστίθενται τρίτο και τέταρτο εδάφιο και το άρθρο διαμορφώνεται ως εξής: «Άρθρο 56 Ο ανήλικος που τελεί υπό γονική μέριμνα, έχει κατοικία την κατοικία των γονέων του ή του γονέα που ασκεί μόνος του τη γονική μέριμνα. Αν τη γονική μέριμνα ασκούν και οι δύο γονείς, χωρίς να έχουν την ίδια κατοικία, ο ανήλικος έχει κατοικία την κατοικία του γονέα με τον οποίο διαμένει. Η επίδοση εγγράφων που αφορούν το τέκνο γίνεται στην κατοικία του γονέα με τον οποίο διαμένει ή του τρίτου που ασκεί τη γονική μέριμνα. Ο γονέας με τον οποίο διαμένει το τέκνο, υποχρεώνεται άμεσα να ενημερώσει τον άλλο γονέα σχετικά με την επίδοση και το περιεχόμενο των εγγράφων που το αφορούν. Ο ανήλικος που τελεί υπό επιτροπεία ή όποιος τελεί υπό πλήρη στερητική δικαστική συμπαράσταση, έχει κατοικία την κατοικία του επιτρόπου ή του δικαστικού συμπαραστάτη του.». Άρθρο 4 Συναινετικό διαζύγιο - Αντικατάσταση του άρθρου 1441 Α.Κ. Το άρθρο 1441 του Αστικού Κώδικα (Α.Κ., π.δ. 456/1984, Α' 164) αντικαθίσταται ως εξής: «Άρθρο 1441 Συναινετικό διαζύγιο 1.Οι σύζυγοι μπορούν, με έγγραφη συμφωνία ή κοινή ψηφιακή δήλωση, να λύσουν τον γάμο τους. Η έγγραφη συμφωνία καταρτίζεται μεταξύ των συζύγων ή η κοινή ψηφιακή δήλωση υποβάλλεται από αυτούς με την παρουσία ή με ψηφιακή σύμπραξη πληρεξούσιου δικηγόρου αντίστοιχα για καθέναν από αυτούς. Όταν η συμφωνία είναι έγγραφη, υπογράφεται από τους ίδιους και από τους πληρεξούσιους δικηγόρους τους ή μόνο από τους τελευταίους, εφόσον είναι εφοδιασμένοι με ειδικό πληρεξούσιο. Η πληρεξουσιότητα πρέπει να έχει δοθεί μέσα στον τελευταίο μήνα πριν από την υπογραφή της συμφωνίας. 2.Αν υπάρχουν ανήλικα τέκνα, για να λυθεί ο γάμος, πρέπει με την έγγραφη συμφωνία ή την κοινή ψηφιακή δήλωση της παρ. 1 ή με άλλη συμφωνία μεταξύ των συζύγων, που καταρτίζεται, όπως ορίζεται στην παρ. 1, να ρυθμίζεται η κατανομή της γονικής μέριμνας και ιδίως η επιμέλεια των τέκνων, ο τόπος διαμονής τους, ο γονέας με τον οποίο διαμένουν, η επικοινωνία τους με τον άλλο γονέα και η διατροφή τους. Η ανωτέρω έγγραφη συμφωνία ή η κοινή ψηφιακή δήλωση ισχύει για τουλάχιστον δύο (2) έτη και παρατείνεται αυτοδικαίως, εκτός αν κάποιος από τους δύο γονείς δηλώσει εγγράφως στον άλλο γονέα, πριν τη λήξη του συμφωνημένου χρόνου, ότι δεν επιθυμεί την παράτασή της. 3.α. Η έγγραφη συμφωνία για τη λύση του γάμου, καθώς και κάθε χωριστή συμφωνία για την κατανομή της γονικής μέριμνας, την επιμέλεια, τον τόπο διαμονής, την επικοινωνία και τη διατροφή των ανηλίκων τέκνων, υποβάλλονται από τους πληρεξουσίους δικηγόρους του κάθε συζύγου μαζί με τα ειδικά πληρεξούσια σε συμβολαιογράφο. β. Η κατάρτιση της συμβολαιογραφικής πράξης της παρ. 4 απέχει τουλάχιστον δέκα (10) ημέρες από την έγγραφη συμφωνία των συζύγων ή την κοινή ψηφιακή δήλωση. Η ημερομηνία της έγγραφης συμφωνίας των συζύγων αποδεικνύεται με βεβαίωση του γνησίου της υπογραφής αυτών. Βεβαίωση του γνησίου της υπογραφής των συζύγων δεν απαιτείται στην περίπτωση υποβολής κοινής ψηφιακής δήλωσης. 4.Ο συμβολαιογράφος συντάσσει πράξη με την οποία βεβαιώνει τη λύση του γάμου, επικυρώνει τις συμφωνίες των συζύγων και τις ενσωματώνει σε αυτή. Τη συμβολαιογραφική πράξη υπογράφουν ή εγκρίνουν με ηλεκτρονικά μέσα οι σύζυγοι και οι πληρεξούσιοι δικηγόροι τους ή μόνο οι τελευταίοι, εφόσον είναι εφοδιασμένοι με ειδικό πληρεξούσιο. Η πληρεξουσιότητα δίδεται τον τελευταίο μήνα πριν από την υπογραφή της πράξης. Όταν η βεβαίωση αφορά στην επιμέλεια, επικοινωνία και διατροφή των ανηλίκων τέκνων, η πράξη αποτελεί εκτελεστό τίτλο, εφόσον έχουν συμπεριληφθεί στη συμφωνία οι ρυθμίσεις των άρθρων 950 και 951 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Μετά τη λήξη ισχύος της επικυρωμένης συμφωνίας, μπορεί να ρυθμίζονται η επιμέλεια, η επικοινωνία και η διατροφή των τέκνων για περαιτέρω χρονικό διάστημα με νέα συμφωνία και με την ίδια διαδικασία. 5.Η λύση του γάμου επέρχεται με την κατάθεση αντιγράφου της συμβολαιογραφικής πράξης στο ληξιαρχείο όπου έχει κατατεθεί η σύσταση του γάμου, ή με ενημέρωση του ληξιαρχείου με χρήση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών.». Άρθρο 5 Συμφέρον τέκνου - Τροποποίηση του άρθρου 1511 Α.Κ. Το άρθρο 1511 του Αστικού Κώδικα (Α.Κ., π.δ. 456/1984, Α' 164) αντικαθίσταται ως εξής: «Άρθρο 1511 Άσκηση - ανάθεση γονικής μέριμνας κατά το συμφέρον του τέκνου 1.Κάθε απόφαση των γονέων σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας πρέπει να αποβλέπει στο βέλτιστο συμφέρον του τέκνου. 2.Στο βέλτιστο συμφέρον του τέκνου, που εξυπηρετείται ιδίως από την ουσιαστική συμμετοχή και των δύο γονέων στην ανατροφή και φροντίδα του, καθώς επίσης και από την αποτροπή διάρρηξης των σχέσεών του με καθένα από αυτούς, πρέπει να αποβλέπει και η απόφαση του δικαστηρίου, όταν αποφασίζει σχετικά με την ανάθεση της γονικής μέριμνας ή με τον τρόπο άσκησής της. Η απόφαση του δικαστηρίου συνεκτιμά παραμέτρους, όπως την ικανότητα και πρόθεση καθενός εκ των γονέων να σεβαστεί τα δικαιώματα του άλλου, τη συμπεριφορά κάθε γονέα κατά το προηγούμενο χρονικό διάστημα και τη συμμόρφωσή του με τις νόμιμες υποχρεώσεις του, δικαστικές αποφάσεις, εισαγγελικές διατάξεις και προηγούμενες συμφωνίες που είχε συνάψει με τον άλλο γονέα και αφορούν το τέκνο. 3.Η απόφαση του δικαστηρίου πρέπει επίσης να σέβεται την ισότητα μεταξύ των γονέων και να μην κάνει διακρίσεις εξαιτίας ιδίως του φύλου, του σεξουαλικού προσανατολισμού, της φυλής, της γλώσσας, της θρησκείας, των πολιτικών ή όποιων άλλων πεποιθήσεων, της ιθαγένειας, της εθνικής ή κοινωνικής προέλευσης ή της περιουσίας. 4.Ανάλογα με την ωριμότητα του τέκνου πρέπει να ζητείται και να συνεκτιμάται η γνώμη του, πριν από κάθε απόφαση σχετική με τη γονική μέριμνα και τα συμφέροντά του.». Άρθρο 6 Σε περίπτωση διαφωνίας - Αντικατάσταση του άρθρου 1512 Α.Κ. Το άρθρο 1512 του Αστικού Κώδικα (Α.Κ., π.δ. 456/1984, Α' 164) αντικαθίσταται ως εξής: «Άρθρο 1512 Σε περίπτωση διαφωνίας Κατά την άσκηση της γονικής μέριμνας οι γονείς καταβάλλουν προσπάθεια για την εξεύρεση κοινά αποδεκτών λύσεων. Αν διαφωνούν, αποφασίζει το δικαστήριο.». Άρθρο 7 Από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας - Τροποποίηση του άρθρου 1510 Α.Κ. - Αντικατάσταση του τίτλου και του άρθρου 1513 Α.Κ. 1.Στο πρώτο εδάφιο του άρθρου 1510 του Αστικού Κώδικα (Α.Κ., π.δ. 456/1984, Α' 164), μετά τις λέξεις «από κοινού» προστίθενται οι λέξεις «και εξίσου» και το εδάφιο διαμορφώνεται ως εξής: «Η μέριμνα για το ανήλικο τέκνο είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων (γονική μέριμνα), οι οποίοι την ασκούν από κοινού και εξίσου.». 2.Ο τίτλος και το άρθρο 1513 του Αστικού Κώδικα (Α.Κ., π.δ. 456/1984, Α' 164) αντικαθίσταται ως εξής: «Άρθρο 1513 Διαζύγιο ή ακύρωση του γάμου - διάσταση των συζύγων Στις περιπτώσεις διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου ή λύσης ή ακύρωσης του συμφώνου συμβίωσης ή διακοπής της συμβίωσης των συζύγων ή των μερών του συμφώνου συμβίωσης και εφόσον ζουν και οι δύο γονείς, εξακολουθούν να ασκούν από κοινού και εξίσου τη γονική μέριμνα. Ο γονέας με τον οποίο διαμένει το τέκνο, επιχειρεί τις πράξεις που προβλέπονται στο πρώτο εδάφιο του άρθρου 1516, κατόπιν προηγούμενης ενημέρωσης του άλλου γονέα.». Άρθρο 8 Παρέκκλιση από την από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας - Αντικατάσταση του τίτλου και του άρθρου 1514 Α.Κ. Ο τίτλος και το άρθρο 1514 του Αστικού Κώδικα (Α.Κ., π.δ. 456/1984, Α' 164) αντικαθίστανται ως εξής: «Άρθρο 1514 Παρέκκλιση από την από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας 1.Κατά παρέκκλιση του άρθρου 1513, οι γονείς μπορούν με έγγραφο βεβαίας χρονολογίας να ρυθμίζουν διαφορετικά την κατανομή της γονικής μέριμνας, ιδίως να αναθέτουν την άσκησή της στον έναν από αυτούς, και να καθορίζουν τον τόπο κατοικίας του τέκνου τους, τον γονέα με τον οποίο θα διαμένει, καθώς και τον τρόπο επικοινωνίας του με τον άλλο γονέα. Το ανωτέρω έγγραφο ισχύει τουλάχιστον για δύο (2) έτη και παρατείνεται αυτοδικαίως, εκτός αν κάποιος από τους δύο γονείς δηλώσει εγγράφως στον άλλο γονέα, πριν τη λήξη του συμφωνημένου χρόνου, ότι δεν επιθυμεί την παράτασή του. 2.Αν δεν είναι δυνατή η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας, εξαιτίας διαφωνίας των γονέων και ιδίως αν ο ένας γονέας αδιαφορεί ή δεν συμπράττει σε αυτήν ή δεν τηρεί την τυχόν υπάρχουσα συμφωνία για την άσκηση ή τον τρόπο άσκησης της γονικής μέριμνας ή αν η συμφωνία αυτή είναι αντίθετη προς το συμφέρον του τέκνου ή αν η γονική μέριμνα ασκείται αντίθετα προς το συμφέρον του τέκνου, καθένας από τους γονείς προσφεύγει σε διαμεσολάβηση, εξαιρουμένων των περιπτώσεων ενδοοικογενειακής βίας, όπως ο νόμος ορίζει. Αν διαφωνούν, αποφασίζει το δικαστήριο. 3.Το δικαστήριο μπορεί ανάλογα με την περίπτωση: α) να κατανείμει την άσκηση της γονικής μέριμνας μεταξύ των γονέων, να εξειδικεύσει τον τρόπο άσκησής της στα κατ' ιδίαν θέματα ή να αναθέσει την άσκηση της γονικής μέριμνας στον ένα γονέα ή σε τρίτο, β) να διατάξει πραγματογνωμοσύνη ή τη λήψη οποιουδήποτε άλλου πρόσφορου μέτρου, γ) να διατάξει διαμεσολάβηση ή την επανάληψη διακοπείσας διαμεσολάβησης, ορίζοντας συγχρόνως τον διαμεσολαβητή. Για τη λήψη της απόφασής του το δικαστήριο λαμβάνει υπόψη τους έως τότε δεσμούς του τέκνου με τους γονείς και τους αδελφούς του, καθώς και τις τυχόν συμφωνίες που έκαναν οι γονείς του τέκνου για την άσκηση της γονικής μέριμνας.». Άρθρο 9 Τέκνα χωρίς γάμο των γονέων τους -Αντικατάσταση του άρθρου 1515 Α.Κ. Το άρθρο 1515 του Αστικού Κώδικα (Α.Κ., π.δ. 456/1984, Α' 164) αντικαθίσταται ως εξής: «Άρθρο 1515 Τέκνα χωρίς γάμο των γονέων τους Η γονική μέριμνα του ανηλίκου τέκνου που γεννήθηκε και παραμένει χωρίς γάμο των γονέων του ανήκει στη μητέρα του. Όταν το τέκνο αναγνωρίζεται εκούσια ή δικαστικά με αγωγή που άσκησε ο πατέρας, αποκτά γονική μέριμνα και ο πατέρας, την οποία ασκεί από κοινού με τη μητέρα. Αν οι γονείς δεν ζουν μαζί, εφαρμόζονται αναλόγως τα άρθρα 1513 και 1514. Σε περίπτωση δικαστικής αναγνώρισης, στην οποία αντιδίκησε ο πατέρας, αυτός δεν ασκεί γονική μέριμνα ούτε αναπληρώνει τη μητέρα στην άσκησή της, εκτός αν υπάρχει συμφωνία των γονέων. Το δικαστήριο μπορεί, αν το επιβάλλει το συμφέρον του τέκνου, να αποφασίσει διαφορετικά μετά από αίτηση του πατέρα.». Άρθρο 10 Πράξεις από τον έναν γονέα -Τροποποίηση του άρθρου 1516 Α.Κ. Το δεύτερο εδάφιο του άρθρου 1516 του Αστικού Κώδικα (Α.Κ., π.δ. 456/1984, Α' 164) αντικαθίσταται και το άρθρο 1516 διαμορφώνεται ως εξής: «Άρθρο 1516 Πράξεις από τον έναν γονέα Ο καθένας από τους γονείς επιχειρεί και μόνος του πράξεις αναφερόμενες στην άσκηση της γονικής μέριμνας: 1.Όταν πρόκειται για συνήθεις πράξεις επιμέλειας του προσώπου του τέκνου ή για την τρέχουσα διαχείριση της περιουσίας του ή για πράξεις που έχουν επείγοντα χαρακτήρα. 2.Όταν πρόκειται για τη λήψη δήλωσης της βούλησης που είναι απευθυντέα προς το τέκνο. Στις περιπτώσεις διακοπής της συμβίωσης των γονέων, διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου τους, καθώς και όταν πρόκειται για τέκνο γεννημένο χωρίς γάμο των γονέων του, κάθε ένας από τους γονείς μπορεί να ασκεί τις αξιώσεις διατροφής που έχει το τέκνο κατά του άλλου γονέα ή τρίτου.». Άρθρο 11 Επιμέλεια του προσώπου - Τροποποίηση του άρθρου 1518 Α.Κ. Στο άρθρο 1518 του Αστικού Κώδικα (Α.Κ., π.δ. 456/ 1984, Α' 164) τροποποιείται το δεύτερο εδάφιο, προστίθεται νέο εδάφιο στο τέλος και το άρθρο 1518 διαμορφώνεται ως εξής: «Άρθρο 1518 Επιμέλεια του προσώπου Η επιμέλεια του προσώπου του τέκνου περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση και την εκπαίδευσή του, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου διαμονής του. Κατά την ανατροφή του τέκνου οι γονείς το ενισχύουν, χωρίς διάκριση φύλου, να αναπτύσσει υπεύθυνα και με κοινωνική συνείδηση την προσωπικότητά του. Η λήψη σωφρονιστικών μέτρων επιτρέπεται μόνο εφόσον αυτά είναι παιδαγωγικώς αναγκαία και δεν θίγουν την αξιοπρέπεια του τέκνου. Κατά τη μόρφωση και την επαγγελματική εκπαίδευση του τέκνου οι γονείς λαμβάνουν υπόψη τις ικανότητες και τις προσωπικές του κλίσεις. Γι' αυτόν τον σκοπό οφείλουν να συνεργάζονται με το σχολείο και αν υπάρχει ανάγκη, να ζητούν τη συνδρομή αρμοδίων κρατικών υπηρεσιών ή δημοσίων οργανισμών. Κάθε γονέας υποχρεούται να διαφυλάσσει και να ενισχύει τη σχέση του τέκνου με τον άλλο γονέα, τους αδελφούς του, καθώς και με την οικογένεια του άλλου γονέα, ιδίως όταν οι γονείς δεν ζουν μαζί ή ο άλλος γονέας έχει αποβιώσει.». Άρθρο 12 Από κοινού άσκηση της επιμέλειας του τέκνου σε σημαντικά ζητήματα - Αντικατάσταση του τίτλου και του άρθρου 1519 Α.Κ. Ο τίτλος και το άρθρο 1519 του Αστικού Κώδικα (Α.Κ., π.δ. 456/1984, Α' 164) αντικαθίστανται ως εξής: «Άρθρο 1519 Σημαντικά ζητήματα επιμέλειας τέκνου Όταν η επιμέλεια ασκείται από τον έναν γονέα ή έχει γίνει κατανομή της μεταξύ των γονέων, οι αποφάσεις για την ονοματοδοσία του τέκνου, για το θρήσκευμα, για ζητήματα της υγείας του, εκτός από τα επείγοντα και τα εντελώς τρέχοντα, καθώς και για ζητήματα εκπαίδευσης που επιδρούν αποφασιστικά στο μέλλον του, λαμβάνονται από τους δύο γονείς από κοινού. Τα δύο τελευταία εδάφια του άρθρου 1510 και το άρθρο 1512 εφαρμόζονται αναλόγως. Για τη μεταβολή του τόπου διαμονής του τέκνου που επιδρά ουσιωδώς στο δικαίωμα επικοινωνίας του γονέα με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο, απαιτείται προηγούμενη έγγραφη συμφωνία των γονέων ή προηγούμενη δικαστική απόφαση που εκδίδεται μετά από αίτηση ενός από τους γονείς. Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει κάθε πρόσφορο μέτρο. Ο γονέας στον οποίο δεν έχει ανατεθεί η άσκηση της επιμέλειας έχει το δικαίωμα να ζητά από τον άλλο πληροφορίες για το πρόσωπο και την περιουσία του τέκνου.». ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ' ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΤΕΚΜΗΡΙΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΚΑΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΓΟΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙ-ΜΝΑΣ - ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΑΣΤΙΚΟΥ ΚΩΔΙΚΑ Άρθρο 13 Δικαίωμα επικοινωνίας - Αντικατάσταση του άρθρου 1520 Α.Κ. Το άρθρο 1520 του Αστικού Κώδικα (Α.Κ., π.δ. 456/1984, Α 164) αντικαθίσταται ως εξής: «Άρθρο 1520 Προσωπική επικοινωνία Ο γονέας με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο, έχει το δικαίωμα και την υποχρέωση της, κατά το δυνατό, ευρύτερης επικοινωνίας με αυτό, στην οποία περιλαμβάνονται τόσο η φυσική παρουσία και επαφή του με το τέκνο, όσο και η διαμονή του τέκνου στην οικία του. Ο γονέας με τον οποίο διαμένει το τέκνο οφείλει να διευκολύνει και να προωθεί την επικοινωνία του τέκνου με τον άλλο γονέα σε τακτή χρονική βάση. Ο χρόνος επικοινωνίας του τέκνου με φυσική παρουσία με τον γονέα, με τον οποίο δεν διαμένει, τεκμαίρεται στο ένα τρίτο (1/3) του συνολικού χρόνου, εκτός αν ο γονέας αυτός ζητά μικρότερο χρόνο επικοινωνίας, ή επιβάλλεται να καθορισθεί μικρότερος ή μεγαλύτερος χρόνος επικοινωνίας για λόγους που αφορούν στις συνθήκες διαβίωσης ή στο συμφέρον του τέκνου, εφόσον, σε κάθε περίπτωση, δεν διαταράσσεται η καθημερινότητα του τέκνου. Αποκλεισμός ή περιορισμός της επικοινωνίας είναι δυνατός μόνο για εξαιρετικά σοβαρούς λόγους, ιδίως όταν ο γονέας με τον οποίον δεν διαμένει το τέκνο, κριθεί ακατάλληλος να ασκεί το δικαίωμα επικοινωνίας. Για τη διαπίστωση της ακαταλληλότητας του γονέα το δικαστήριο μπορεί να διατάξει κάθε πρόσφορο μέσο, ιδίως την εκπόνηση εμπεριστατωμένης έκθεσης κοινωνικών λειτουργών ή ψυχιάτρων ή ψυχολόγων. Οι γονείς δεν έχουν το δικαίωμα να εμποδίζουν την επικοινωνία του τέκνου με τους ανώτερους ανιόντες και τους αδελφούς του, εκτός αν συντρέχει σπουδαίος λόγος. Οι γονείς δεν έχουν το δικαίωμα να εμποδίζουν την επικοινωνία του τέκνου με τρίτους που έχουν αναπτύξει μαζί του κοινωνικοσυναισθηματική σχέση οικογενειακής φύσης, εφόσον με την επικοινωνία εξυπηρετείται το συμφέρον του τέκνου. Τα σχετικά με την επικοινωνία ζητήματα καθορίζονται ειδικότερα είτε με έγγραφη συμφωνία των γονέων είτε από το δικαστήριο. Στην περίπτωση αυτή εφαρμόζεται και η παρ. 4 του άρθρου 1511. Όταν συντρέχει περίπτωση κακής ή καταχρηστικής άσκησης του δικαιώματος επικοινωνίας, ο άλλος γονέας ή κάθε ένας από τους γονείς, αν πρόκειται για επικοινωνία με τρίτο, μπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο τη μεταρρύθμιση της επικοινωνίας.». Άρθρο 14 Συνέπειες κακής άσκησης - Αντικατάσταση του άρθρου 1532 Α.Κ. Το άρθρο 1532 του Αστικού Κώδικα (Α.Κ., π.δ. 456/1984, Α 164) αντικαθίσταται ως εξής: «Άρθρο 1532 Συνέπειες κακής άσκησης Αν ο πατέρας ή η μητέρα παραβαίνουν τα καθήκοντα που τους επιβάλλει το λειτούργημά τους για την επιμέλεια του προσώπου του τέκνου ή τη διοίκηση της περιουσίας του ή αν ασκούν το λειτούργημα αυτό καταχρηστικά ή δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν σε αυτό, το δικαστήριο μπορεί, εφόσον το ζητήσουν ο άλλος γονέας ή οι πλησιέστεροι συγγενείς του τέκνου ή ο εισαγγελέας, να διατάξει οποιοδήποτε πρόσφορο μέτρο. Κακή άσκηση της γονικής μέριμνας συνιστούν ιδίως: α. η υπαίτια μη συμμόρφωση προς αποφάσεις και διατάξεις δικαστικών και εισαγγελικών αρχών που αφορούν το τέκνο ή προς την υπάρχουσα συμφωνία των γονέων για την άσκηση της γονικής μέριμνας, β. η διατάραξη της συναισθηματικής σχέσης του τέκνου με τον άλλο γονέα και την οικογένειά του και η με κάθε τρόπο πρόκληση διάρρηξης των σχέσεων του τέκνου με αυτούς, γ. η υπαίτια παράβαση των όρων της συμφωνίας των γονέων ή της δικαστικής απόφασης για την επικοινωνία του τέκνου με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει και η με κάθε άλλο τρόπο παρεμπόδιση της επικοινωνίας, δ. η κακή άσκηση και η υπαίτια παράλειψη της άσκησης του δικαιώματος επικοινωνίας από τον δικαιούχο γονέα, ε. η αδικαιολόγητη άρνηση του γονέα να καταβάλει τη διατροφή που επιδικάστηκε στο τέκνο από το δικαστήριο ή συμφωνήθηκε μεταξύ των γονέων, στ. η καταδίκη του γονέα, με οριστική δικαστική απόφαση, για ενδοοικογενειακή βία ή για εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή για εγκλήματα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής. Το δικαστήριο, στις περιπτώσεις του προηγούμενου εδαφίου, δύναται να αφαιρέσει από τον υπαίτιο γονέα την άσκηση της γονικής μέριμνας ή την επιμέλεια, ολικά ή μερικά, και να την αναθέσει αποκλειστικά στον άλλο γονέα, καθώς επίσης να διατάξει κάθε πρόσφορο μέτρο προς διασφάλιση του συμφέροντος του τέκνου. Αν συντρέχουν στο πρόσωπο και των δύο γονέων οι περιπτώσεις του δευτέρου εδαφίου, το δικαστήριο μπορεί να αναθέσει την πραγματική φροντίδα του τέκνου ή ακόμα και την επιμέλειά του ολικά ή μερικά σε τρίτο ή και να διορίσει επίτροπο. Σε εξαιρετικά επείγουσες περιπτώσεις, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις του πρώτου εδαφίου και επίκειται άμεσος κίνδυνος για τη σωματική ή την ψυχική υγεία του τέκνου, ο εισαγγελέας διατάσσει κάθε πρόσφορο μέτρο για την προστασία του, μέχρι την έκδοση της απόφασης του δικαστηρίου, στο οποίο πρέπει να απευθύνεται εντός ενενήντα (90) ημερών, με δυνατότητα αιτιολογημένης παράτασης της προθεσμίας αυτής κατά ενενήντα (90) επιπλέον ημέρες.». ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ' ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΑΣΤΩΝ Άρθρο 15 Ορισμός διαμεσολαβητών Ο ορισμός διαμεσολαβητή από το δικαστήριο, σύμφωνα με την περ. γ' της παρ. 3 του άρθρου 1514 του Αστικού Κώδικα (Α.Κ., π.δ. 456/1984, Α164), γίνεται από ειδικό μητρώο οικογενειακών διαμεσολαβητών, το οποίο καταρτίζεται και τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή από την Κεντρική Επιτροπή Διαμεσολάβησης, όπως ειδικότερα προβλέπεται στο άρθρο 21. Άρθρο 16 Έκτακτα προγράμματα επιμόρφωσης στην Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών Στο άρθρο 33 του ν. 3689/2008 (Α' 164) προστίθεται παρ. 4 και το άρθρο 33 διαμορφώνεται ως εξής: «1. Το Συμβούλιο Σπουδών κάθε κατεύθυνσης, ύστερα από εισήγηση του Διευθυντή Κατάρτισης και Επιμόρφωσης της κατεύθυνσης, καταρτίζει τον μήνα Σεπτέμβριο κάθε έτους πρόγραμμα επιμόρφωσης, το οποίο μπορεί να συμπληρώνεται ή να τροποποιείται με τον ίδιο τρόπο. Για τη διαμόρφωση του προγράμματος λαμβάνονται, ιδίως, υπόψη οι προτάσεις των δικαστικών λειτουργών, των Προέδρων των Δικαστηρίων και των τριμελών συμβουλίων που διευθύνουν τα δικαστήρια ή των προϊσταμένων των εισαγγελιών, οι οποίες ζητούνται ειδικώς για τον σκοπό αυτόν. Το πρόγραμμα αναρτάται στο κατάστημα της Σχολής και δημοσιεύεται σε ειδικό τεύχος, που εκδίδεται από αυτήν. Για προγράμματα Επιμόρφωσης των Εισαγγελέων εισήγηση καταθέτει ο Διευθυντής Κατάρτισης και Επιμόρφωσης Εισαγγελέων. Στα σεμινάρια επιμόρφωσης, που διοργανώνονται από την Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών, μπορεί να συμμετέχουν και δικαστικοί λειτουργοί του Δικαστικού Σώματος Ενόπλων Δυνάμεων, καθώς και μέλη του κυρίου προσωπικού του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους. Στα σεμινάρια επιμόρφωσης που αφορούν σε ελεγκτικά θέματα, μπορεί να συμμετέχουν και δικαστικοί υπάλληλοι που υπηρετούν στο Ελεγκτικό Συνέδριο. 2.Στο ετήσιο πρόγραμμα επιμόρφωσης καθορίζονται οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες, οι οποίες πρόκειται να αναπτυχθούν κατά τη διάρκεια εφαρμογής του, και διατυπώνονται τα επί μέρους προγράμματα. Σε καθένα από αυτά προσδιορίζονται: α. το θέμα της επιμόρφωσης, β. ο κλάδος, οι κατηγορίες των δικαστικών λειτουργών στους οποίους το κάθε επί μέρους πρόγραμμα απευθύνεται, ο αριθμός αυτών που καλούνται να μετάσχουν και το δικαστήριο ή η εισαγγελία, όπου υπηρετούν, γ. ο χρόνος, η διάρκεια και ο τόπος πραγματοποίησης του και δ. η μέθοδος. 3.Τα επί μέρους προγράμματα ολοκληρώνονται τουλάχιστον δύο μήνες πριν από την πραγματοποίησή τους, κοινοποιούνται στο Υπουργείο Δικαιοσύνης και αποστέλλονται στις δικαστικές υπηρεσίες, των οποίων οι λειτουργοί καλούνται να μετάσχουν, για περαιτέρω γνωστοποίηση. 4.Η Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών (ΕΣΔΙ) διοργανώνει έκτακτα προγράμματα επιμόρφωσης δικαστικών και εισαγγελικών λειτουργών, κατά παρέκκλιση των παρ. 1 έως 3 και των άρθρων 37 και 39, που αφορούν διατάξεις τυπικού νόμου, οι οποίες πρόκειται άμεσα να εφαρμοστούν από τα Δικαστήρια. Η σχετική απόφαση λαμβάνεται από τον Γενικό Διευθυντή της ΕΣΔΙ, ύστερα από γνώμη του αρμόδιου Διευθυντή Κατάρτισης και Επιμόρφωσης ή του νόμιμου αναπληρωτή του, ο οποίος έχει και την αποκλειστική ευθύνη της διαμόρφωσης και εκτέλεσης των ανωτέρω προγραμμάτων επιμόρφωσης. Όσοι επιλέγονται για την επιμόρφωση, συμμετέχουν σε ομάδες εργασίας («workshops») και λαμβάνουν βεβαίωση ευδόκιμης συμμετοχής από τον αρμόδιο Διευθυντή Κατάρτισης και Επιμόρφωσης ή τον νόμιμο αναπληρωτή του, ύστερα από απόφαση του δικαστικού λειτουργού που προεδρεύει κάθε ομάδας εργασίας. Το προσωπικό υποστήριξης των ανωτέρω επιμορφωτικών προγραμμάτων επιλέγεται από τους υπαλλήλους της Σχολής. Τα έκτακτα προγράμματα επιμόρφωσης διεξάγονται με φυσική παρουσία στην έδρα της Σχολής και ειδικότερα σε χώρους της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών και του Κέντρου Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Οικονομικού Δικαίου. Σε περίπτωση κατά την οποία δεν είναι δυνατή η διεξαγωγή τους με φυσική παρουσία, διενεργούνται μέσω διαδικτυακής εφαρμογής («webinars»). Στα υποχρεωτικά και προαιρετικά προγράμματα επιμόρφωσης του άρθρου 34 περιλαμβάνονται και τα έκτακτα προγράμματα επιμόρφωσης, στα οποία εφαρμόζονται αναλόγως τα άρθρα 35, 36, 38 και 40.». Άρθρο 17 Επιμόρφωση δικαστών Οι υποθέσεις του παρόντος εκδικάζονται από δικαστές, που έχουν παρακολουθήσει επιτυχώς τα ειδικά σεμινάρια επιμόρφωσης στην Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών (ΕΣΔΙ), σύμφωνα με τα άρθρα 33 και 34 του ν. 3689/2008 (Α' 164). Τα σεμινάρια του προηγούμενου εδαφίου δύναται να χρηματοδοτούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό μέσω του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Οι ειδικότεροι όροι και οι προϋποθέσεις της χρηματοδότησης καθορίζονται με κοινή απόφαση των Υπουργών Δικαιοσύνης και Οικονομικών. Η ως άνω επιμόρφωση διενεργείται από δικαστικούς λειτουργούς, καθηγητές Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (ΑΕΙ) και ειδικούς επιστήμονες, ιδίως ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς. Στο αντικείμενο των σεμιναρίων περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, και οι διεθνείς συμβάσεις, ιδίως δε η Διεθνής Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού και η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (Σύμβαση Κωνσταντινούπολης). ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε' ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Άρθρο 18 Εφαρμογή των Κεφαλαίων Β' και Γ' σε εκκρεμείς υποθέσεις Τα Κεφάλαια Β' και Γ' εφαρμόζονται και στις εκκρεμείς υποθέσεις επί των οποίων δεν έχει εκδοθεί, μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος, αμετάκλητη δικαστική απόφαση. Συμφωνίες των γονέων σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας, ή την επικοινωνία με το τέκνο που έχουν καταρτιστεί μέχρι την έναρξη ισχύος των Κεφαλαίων Β' και Γ' ισχύουν, εκτός αν το δικαστήριο προβεί σε διαφορετική ρύθμιση, ύστερα από αίτηση ενός εκ των γονέων, η οποία υποβάλλεται εντός προθεσμίας δύο (2) ετών από την έναρξη ισχύος του παρόντος. Άρθρο 19 Μεταβατική διάταξη για τα τέκνα που αναγνωρίστηκαν πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος Το άρθρο 1515 του Αστικού Κώδικα (Α.Κ., π.δ. 456/1984, Α' 164) εφαρμόζεται και σε τέκνα που αναγνωρίστηκαν πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος. Το δεύτερο εδάφιο του άρθρου 18 εφαρμόζεται αναλόγως. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ' ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Άρθρο 20 Εξουσιοδοτική διάταξη για τη συμφωνία λύσης του γάμου με ηλεκτρονικά μέσα Με κοινή απόφαση των Υπουργών Δικαιοσύνης και Ψηφιακής Διακυβέρνησης ορίζονται τα ειδικότερα ζητήματα που αφορούν στην υλοποίηση των διαδικασιών του άρθρου 4. Άρθρο 21 Εξουσιοδοτική διάταξη για τη διαμεσολάβηση Με απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης ορίζονται οι προϋποθέσεις και η διαδικασία εγγραφής οικογενειακών διαμεσολαβητών στο μητρώο του άρθρου 15, καθώς και κάθε άλλο θέμα σχετικά με την κατάρτισή του. Άρθρο 22 Εξουσιοδοτική διάταξη για τη χρηματοδότηση επιμορφωτικών σεμιναρίων Με κοινή απόφαση των Υπουργών Δικαιοσύνης και Οικονομικών καθορίζονται οι ειδικότεροι όροι και οι προϋποθέσεις της χρηματοδότησης των επιμορφωτικών σεμιναρίων του άρθρου 17. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ' ΕΠΕΙΓΟΥΣΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΝΟΜΗ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΚΑΙ ΤΗ ΘΗΤΕΙΑ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΩΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΑΡΧΩΝ Άρθρο 23 - 29 (Σ.Σ. ΔΕΝ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η' ΕΝΑΡΞΗ ΙΣΧΥΟΣ Άρθρο 30 Έναρξη ισχύος Η ισχύς του παρόντος αρχίζει από τις 16.9.2021, εξαιρουμένων των άρθρων 4, 16, 17, 20, 21,22 και του Κεφαλαίου Ζ, η ισχύς των οποίων αρχίζει από τη δημοσίευση του παρόντος. Παραγγέλλομε τη δημοσίευση του παρόντος στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και την εκτέλεσή του ως νόμου του Κράτους. Αθήνα, 21 Μαΐου 2021 ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΓΑΠΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ Α) Το θέμα των διαζευγμένων και των παιδιών τους δεν είναι νομικό ή τουλάχιστον αποδείχθηκε ότι δεν μπορεί να λυθεί νομικά, αλλά είναι καθαρά κοινωνικό, πολιτικό και ψυχιατρικό. Συνεπώς δεν είναι δυνατόν να το διευθετούν οι νομικοί/δικηγόροι και το Υπουργείο Δικαιοσύνης. Κάθε νόμος που γίνεται για δήθεν το συμφέρον του παιδιού αποδεικνύεται καταστροφικός για την οικογένεια. Θα πρέπει να διευθετηθεί από όλα τα άλλα υπουργεία. Β) Να έχουμε υπόψη μας ότι από τις έρευνές μας αποδείχθηκε ότι θέλουν να μας οδηγήσουν σε αποξένωση των γενεών μεταξύ τους ώστε να μην υπάρχει μνήμη και συνέχιση των παραδόσεων, κουλτούρας, Παιδείας. Αυτό αποδεικνύεται και από τη σημερινή κατάσταση της πανδημίας που οδηγεί σε πλήρη κατάργηση των σχολείων/εκπαίδευσης, διάλυση της οικογένειας, θρησκειών, κουλτούρας, υγείας, κτλ Γ) Κανείς δεν μιλά για εξωδικαστική επίλυση των θεμάτων σχέσεων παιδιού/γονέων και εντάξεως των κρατικών δαπανών για απαλλαγή των οικονομικών βαρών παιδιών από τα οικογενειακά έξοδα. Δ) Είμαι ο μοναδικός ‘μη νομικός’ παγκοσμίως που ασχολείται με το θέμα αυτό των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Διαζευγμένων και των παιδιών τους και για τον λόγο αυτό έχω στοχευθεί με συκοφαντίες και άδικες επιθέσεις από πολιτικούς, νομικούς, περιθωριοποιημένους φεμινιστές. Ε) Χάρη στον αγώνα μου, στις προσπάθειές μου και στην επιμονή μου, υπάρχει σήμερα συζήτηση επί του θέματος και βοηθήθηκαν 35.000 άτομα. Δόθηκε δε εντολή από τον Αρειο Πάγο να υπάρχει δίκαια αντιμετώπιση των μπαμπάδων. Επίσης, αναγνωρίστηκαν τόσο η γιορτή του πατέρα όσο και η Παγκόσμια Ημέρα Αποξένωσης (25 Απριλίου). Από το 1996, προσπαθώντας να πάρω την επιμέλεια των παιδιών μου, στην Ελλάδα, βρέθηκα αντιμέτωπος με ένα εχθρικό, προς τον πατέρα, κλίμα, ιδίως στα δικαστήρια και σιγά-σιγά άρχισα να παρατηρώ ότι δεν ήμουν μόνος. Υπέθεσα πως δεν ήταν λογικό να ήμουν ο μοναδικός πατέρας που είναι ικανότερος γονέας και με την εμπειρία μου, πρώτα στη Θεσσαλονίκη, με 32 άλλα άτομα ίδρυσα τον ΣΥΓΑΠΑ (Σύλλογος Για την Ανδρική και Πατρική Αξιοπρέπεια) που σαν σκοπό έχει την ανάδειξη του ρόλου του πατέρα. Οι δράσεις ήταν καθημερινές, σε μορφή επιστημονική, ακτιβιστική, κοινωνική, δημοσιογραφική, εκδοτική. Διοργάνωσα ένα Διεθνές Συνέδριο στην Αθήνα, ένα στη Θεσσαλονίκη και τρία στη Δράμα. Έκανα διαλέξεις σε όλες τις πόλεις της Ελλάδος και επιστημονικές Ημερίδες. Εξέδωσα τρία βιβλία και την εφημερίδα «Γονείς & Παιδί». Παρουσιάστηκα σε 150 τηλεοπτικές εκπομπές και μάλιστα έκανα δική μου εκπομπή στο Δραμινό Κανάλι και στο Κανάλι Δ. Με δική μου πρωτοβουλία τα ΕΛ.ΤΑ. εξέδωσαν πέντε σειρές γραμματοσήμων για την δράση μας όσον αφορά τα γονεϊκά θέματα και τον πατέρα. Είχαμε περίπτερο στην Ονειρούπολη Δράμας επί σειρά ετών. Διοργανώνουμε τη γιορτή του πατέρα κάθε χρόνο. Επίσης, οργάνωσα παραρτήματα στην Αθήνα, Πάτρα, Πειραιά, Λάρισα, Βόλο, Δράμα, Αλεξανδρούπολη, Βέροια. Δημοσίευσα τα πρακτικά των Συνεδρίων και Ημερίδων και βοήθησα φοιτητές να κάνουν πρακτική άσκηση ή/και πτυχιακή εργασία για τα θέματα των διαζυγίων, των παιδιών, του πατέρα. Μεγάλη απήχηση είχε η πρωτοβουλία μου να διαδοθεί η Γιορτή του Πατέρα/Ημέρα του Πατέρα και στην Ελλάδα, ώστε να αντιληφθούν οι πολίτες αυτής της χώρας την ισότιμη αξία του πατέρα και να υπάρξει η κατάλληλη μεταρρύθμιση. Προκάλεσα έξι Επερωτήσεις στη Βουλή και συζήτηση στην Επιτροπή Ισότητας. Όμως, επειδή δεν υπήρχε θέληση, ικανότητες και δύναμη από τους πολιτικούς, αποφάσισα να ιδρύσω το Ελληνικό Κοινωνικό Κίνημα και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Κίνημα ώστε να πιεστούν οι φορείς και οι πολιτικοί στη διευθέτηση του θέματος της γονεϊκής ισότητας μετά το διαζύγιο. Έτσι, σε τέσσερεις περιπτώσεις υπάρχουν δικαιώσεις από το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Υποθέσεις: Κοσμοπούλου, Συγγελίδη, Τσουρλάκη, Φουρκιώτη), μία απόφαση του Συμβουλίου της Ευρώπης (2079/2.10.2015) και πολλές προτροπές από Ευρωπαϊκά Δικαστήρια για εναρμόνιση των νομοθεσιών στην εναλλασσόμενη κατοικία, από κοινού γονική μέριμνα και επιμέλεια. Μάλιστα, σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη, ο φυσικός γονέας έχει τα ίδια δικαιώματα με τον από γάμο γονέα (άδειες πατρότητας, επιδόματα, κτλ). Πολλές γυναικείες οργανώσεις και φεμινίστριες συμπαρίστανται στον αγώνα μου και μάλιστα η κυρία Καλλιέρου, Ελληνίδα πρωτεργάτης του γυναικείου κινήματος με αναφέρει στο βιβλίο της με θέμα «Άνδρας, αυτός ο άγνωστος». Διεθνώς, με αναγνωρίζουν ως πρωτεργάτη του Διεθνούς Ανδρικού Κινήματος λόγω του αγώνα μου για ίσα δικαιώματα μετά το διαζύγιο. Αυτός ο αγώνας και η ενασχόλησή μου ήταν καθημερινός, 24 ώρες το 24ωρο. Έβλεπα να δυστυχούν οι άνθρωποι και δυστυχούσα και εγώ. Ήθελα να αλλάξω την κοινωνία. Εάν και εφόσον δεν μπορούν να βρουν άλλες λύσεις παρά μόνο τη την νομική οδό, θα έπρεπε (προ 40 ετών) να γίνουν τα εξής: -Μετά το διαζύγιο, να δοθεί ίσος χρόνος επικοινωνίας παιδιού με τους δύο γονείς και μάλιστα εναλλασσόμενα, υποχρεωτικά. -Να ‘δικάζονται’ άμεσα σε μία εβδομάδα και να εκδίδεται απόφαση επίσης σε μερικές μέρες πριν γίνει χειραγώγηση του παιδιού από τον ναρκισιστή/αποξενωτή γονέα. -Να υπάρχει κοινωνική υπηρεσία που να παρακολουθεί πριν και μετά το διαζύγιο, την κατάσταση που επικρατεί και να κάνει καθημερινές αναφορές. -Να υπάρχουν οικογενειακά δικαστήρια με οικογενειακούς δικαστές/ψυχιάτρους και εισαγγελέα παρόντα. Εξ άλλου: Α)Στέλνουμε 25.000 υπογραφές επωνύμων ατόμων από το 2014 που υπογράφουν συνεπιμέλεια. Β)Από τα πρακτικά των Διεθνών Συνεδρίων ΣΥΓΑΠΑ καθώς και των Ημερίδων σε Δράμα, Αλεξανδρούπολη, Λάρισα, Καβάλα, Βέροια, Σπάρτη, Καρδίτσα, Αγρίνιο, Καμμένα Βούρλα, Ηράκλειο, Βόλο, Πάτρα, Θεσσαλονίκη, Αθήνα, συμπεραίνεται ότι ο ρόλος του πατέρα είναι σημαντικός και μάλιστα εξ’ίσου σημαντικός με αυτόν της μητέρας στη ζωή του παιδιού από τη βρεφική ηλικία. Γ)Πενήντα επτά Ελληνίδες πανεπιστημιακοί, από τον χώρο της ψυχολογίας, των νευροεπιστημών, της ιατρικής, της βιο-λογίας, της κοινωνιολογίας, των παιδαγωγικών, αλλά και των σπουδών φύλου, παρενέβησαν στον εν εξελίξει δημόσιο διάλογο. «Με εξαίρεση τις περιπτώσεις που ένας από τους δύο γονείς είναι αποδεδειγμένα βίαιος, κακοποιητικός ή αμελής, η συνεπιμέλεια και ο ίσος χρόνος των παιδιών με τους δύο γονείς είναι μια συνθήκη από την οποία κερδίζουν όλοι», τονίζουν στην επιστολή τους. Οπως αναφέρουν, τα παιδιά που μεγαλώνουν σε καθεστώς συνεπιμέλειας εμφανίζουν χαμηλότερα επίπεδα κατάθλιψης και γενικότερα ψυχικής δυσφορίας, λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς, μειωμένη χρήση αλκοόλ και ουσιών, καλύτερη γνωστική ανάπτυξη και σωματική υγεία, και εντέλει καλύτερες σχέσεις με πατέρες, μητέρες, γιαγιάδες και παππούδες. Προ παντός, «η συνεπιμέλεια συμβάλλει στην αποφυγή του συνδρόμου της γονικής αποξένωσης, το οποίο μπορεί να προκαλέσει τραυματικές εμπειρίες στο παιδί που μπορεί να το επηρεάζουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής του». Στην ημερίδα «Συνεπιμέλεια και πρακτική εφαρμογή της», η οποία πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Δικτύου Νέων Ψυχιάτρων και Νευροεπιστημόνων. «Σύμφωνα με μελέτη δώδεκα ερευνητικών ομάδων, που δημοσιεύθηκε στο Journal of Divorce and Remarriage, τα παιδιά που ζουν εναλλάξ και με τους δύο γονείς εμφανίζουν καλύτερη σωματική και ψυχική υγεία, αναπτύσσουν πιο υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις», αναφέρει στην «Κ» η κ. Χριστίνα Δάλλα, αναπληρώτρια καθηγήτρια Φαρμακολογίας στο ΕΚΠΑ και πρόεδρος στο Mediterranean Neuroscience Society. «Εχει, μάλιστα, διαπιστωθεί ότι η συνεπιμέλεια έχει ευεργετική επίδραση ακόμα και σε πρώην ζευγάρια με συγκρουσιακή σχέση, καθώς οι συγκρούσεις εντείνονται όταν η μία από τις δύο πλευρές νιώθει αδικημένη, όταν όμως και οι δύο αντιμετωπίζονται ισότιμα, επέρχεται ισορροπία», προσθέτει η ίδια, απαντώντας σε όσους θεωρούν ότι η θεσμοθέτηση της συνεπιμέλειας ενδέχεται να είναι ανέφικτη για διαζευγμένους με κακές σχέσεις. Δ) οι αρχές της από κοινού ανατροφής (συνεπιμέλεια), του ίσου χρόνου ανατροφής/επικοινωνίας και της εναλλασσόμενης κατοικία του παιδιού και με τους δύο γονείς προβλέπονται από τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού” (ν. 2101/1992), το “Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα” των Ηνωμένων Εθνών, που πηγάζει από την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (ν. 2462/1997), την “Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου” (Ν.Δ. 563 της 19/20 Σεπτεμβρίου 1974), καθώς και τον “Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης” που αποτελεί ενωσιακό δίκαιο. Ο τελευταίος υπερισχύει των διατάξεων του κοινού δικαίου ενώ οι πρώτες έχουν αυξημένη τυπική ισχύ υπερισχύοντας κάθε αντίθετης διάταξης νόμου. Επίσης, πρόσφατες συστάσεις του Συνηγόρου του Παιδιού2 καθώς και αυτές (ψήφισμα 2079/2015) του Συμβουλίου της Ευρώπης, του παλαιότερου οργανισμού που έχει ως σκοπό την ευρωπαϊκή ενοποίηση, με έμφαση στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στον οποίο συμμετέχει και η Ελλάδα. Μια σειρά από παγιωμένες απόψεις, όπως η (συχνότερη) άσκηση βίας από τον πατέρα προς τα παιδιά, καταρρίπτεται, από τα στατιστικά στοιχεία αλλά και από την εμπειρία στις αίθουσες των δικαστηρίων. «Σύμφωνα με στοιχεία του “Χαμόγελου του Παιδιού” του α΄ εξαμήνου του 2020, σε 310 αναφορές σοβαρών περιστατικών κακοποίησης παιδιών, στο 38% οι θύτες ήταν και οι δύο γονείς, στο 36% η κακοποίηση προερχόταν από τη μητέρα, και στο 20,5% από τον πατέρα», Ανάλογα ήταν τα ευρήματα το 2018 και το 2016. Ωστόσο, συχνά γίνεται ψευδής επίκληση ενδοοικογενειακής βίας. Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε ραγδαία αύξηση των υποβαλλομένων περί ενδοοικογενειακής βίας κατηγοριών και δη στα αστικά δικαστήρια για υποθέσεις επιμέλειας, συχνά χωρίς αποδεικτικά στοιχεία ή με ψευδή στοιχεία (π.χ. φωτογραφίες προϊόν photoshop από εφαρμογές κινητού), ακόμη και σε διαδικασίες ασφαλιστικών μέτρων, που αφορούν τόσο τη μητέρα (συνήθως) αλλά και το παιδί». Εκτιμάται ότι τέτοιες πρακτικές προωθούν με το αζημίωτο δικηγόροι και ιδιώτες επαγγελματίες ψυχικής υγείας, των οποίων οι συμβουλές βρίσκουν εύφορο έδαφος σε πελάτες με κάποιου τύπου ψυχοπαθολογία. Συχνά, κατατίθενται και ψευδείς επικλήσεις σεξουαλικής βίας/ασέλγειας/σωματικής βίας στο παιδί, στο πλαίσιο διαφορών για την επιμέλεια, την επικοινωνία, τη διατροφή και άλλα θέματα που ακολουθούν το διαζύγιο Στο νέο μου βιβλίο θα συμπεριλάβω 500 τέτοιες περιπτώσεις ψευδών κατηγοριών. Η ασέλγεια δεν μπορεί να αποδειχθεί παρά μόνον μέσα από τα λόγια του παιδιού, το οποίο συχνά “δασκαλεύεται”, άλλωστε το παιδί χτίζει συμμαχία με τον γονιό με τον οποίο ζει, στον οποίο προσκολλάται. Τέτοια δικαστήρια αργούν να τελεσιδικήσουν, στο μεταξύ ο κατηγορούμενος γονιός δεν επιτρέπεται να έχει επικοινωνία με το παιδί, όταν αθωωθεί, έχει περάσει τόσος χρόνος, που πλέον έχουν αποξενωθεί. Την εποχή εκείνη και από το 1960, ο με την καλή έννοια φεμινισμός ήταν στις ‘δόξες’ του και επειδή ακόμα δεν είχε κατοχυρωθεί η ισότητα στα εργασιακά των γυναικών, έβλεπαν με καλό μάτι τον αγώνα μου αυτό. Το ίδιο συνέβη και με τα άλλα κινήματα όπως τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων, κα. Να φανταστείτε ότι είχα αιτήματα και συμπαράσταση ακόμα και από Αμερικάνους ινδιάνους, Ευρωπαίους μειονοτήτων, Ασιάτες και Αφρικανούς που ζητούσαν παρόμοια δικαιώματα. Συγκινητικά γράμματα πήρα από Γαλλίδες εκδιδόμενες γυναίκες και από ισραηλινούς κακοποιημένους άνδρες όπως και από Ρώσους, Αμερικανούς στρατιωτικούς που επέστρεφαν στις πατρίδες τους και δεν μπορούσαν να δουν τα παιδιά τους. Τώρα, ζητούν τη βοήθειά μου, γυναίκες αλλοδαπές που αδικούνται από την όχι μόνο σεξιστικά αλλά και ρατσιστική ελληνική δικαιοσύνη. Έγραψα πολλά από αυτά τα θέματα των ατόμων που ζητούν Ανθρώπινα Δικαιώματα, στο βιβλίο μου: Κινήματα και Επαναστάσεις. Ανθρώπινα Δικαιώματα. Το Κοινωνικό Κίνημα των Διαζευγμένων. Ξεκίνησα το 1985, στη Γαλλία, να διεκδικώ τα δικαιώματα του πατέρα, έπειτα από ένα προσωπικό διαζύγιο. Συμμετείχα ακτιβιστικά αλλά και νομικά/κοινωνικά, σε όλες τις ενέργειες που θα πρέπει να κάνει ένας συνειδητοποιημένος πολίτης ώστε να υπάρχουν ανθρώπινα δικαιώματα σε γονείς και παιδιά διαζυγίων. Το φαινόμενο της αγνόησης του πατέρα στην ανατροφή των παιδιών έπειτα από ένα διαζύγιο, ήταν και παραμένει ένα ανισόρροπο φαινόμενο των δεκαετιών του '60 και του '70. Στον δυτικό κόσμο, βέβαια, στην πορεία ξεκίνησαν οι μπαμπάδες να ζητούν την ανατροφή των παιδιών τους (νομικά ονομάζεται επιμέλεια), τόσο διότι θεωρούσαν ότι τα παιδιά θα έχουν καλύτερη ανατροφή, συνεχίζοντας αυτήν της έγγαμης ζωής, όσο και την καθημερινή φροντίδα (νομικά ονομάζεται επικοινωνία). Όμως, τα δικαστήρια, στηριζόμενα στην προκατάληψη ότι μόνο η μητέρα μπορεί να μεγαλώσει το παιδί και ο πατέρας είναι μόνο για πληρώνει και να το βλέπει κάπου-κάπου, έδιναν σχεδόν πάντα τη γονική μέριμνα και την επιμέλεια στη μητέρα. Οι κινητοποιήσεις των μπαμπάδων έφεραν αποτελέσματα και, στην πορεία, προσαρμόστηκαν οι νόμοι σύμφωνα με την κοινωνική εξέλιξη: Έγιναν οικογενειακά δικαστήρια, οικογενειακοί δικαστές ειδικευμένοι στην παιδοψυχιατρική και ψυχολογία, ξεκίνησε η εναλλασσόμενη κατοικία, η διαμεσολάβηση, η συνεπιμέλεια, ο εξωδικαστικός συμβιβασμός, καθώς και άλλες πολλές ενέργειες που αφορούσαν στα οικονομικά, στα κοινωνικά, στα εργασιακά, στις Διευθύνσεις Υγείας, Πολιτισμού, Δημόσιας Τάξης, Εξωτερικών (για τις οικογενειακές αρπαγές) κτλ. Το θέμα της αποξένωσης του παιδιού από τον έναν γονέα είναι το σοβαρότερο και χειρότερο από κάθε άλλη μορφή κακοποίησης. Μιλάμε για ένα ψυχικό πρόβλημα –το Σύνδρομο της Γονικής Αποξένωσης- που συχνά έρχεται συνδυαστικά με τη συκοφαντική δυσφήμιση του ενός γονέα, την πλύση εγκεφάλου και φυσικά πλήθος δικαστηρίων. Το δήθεν ‘οικογενειακό Δίκαιο’ που υπάρχει στην Ελλάδα από το 1980 έχει ξεπεραστεί. Το σχέδιο που παρουσιάστηκε στην Επιτροπή δεν έχει κάτι ιδιαίτερο από το προηγούμενο καθώς και όλα τα προηγούμενα που είχαν παρουσιαστεί από άλλες κυβερνήσεις τα τελευταία 40 χρόνια στην Ελλάδα. Ο νόμος του 1982 απλώς διευθετούσε το θέμα των παιδιών εκτός γάμου και την μη ποινικοποίηση των διαζυγίων (οι παλαιοί θυμούνται ότι συνελάμβαναν με αυτόφωρη διαδικασία τους μοιχούς που τους οδηγούσαν με σεντόνια και γυμνούς στα αστυνομικά τμήματα). Δεν άλλαξε τίποτα, ακόμα και στο άρθρο 21 του Συντάγματος που προστατεύει μόνο την μητρότητα. Όταν δίνουμε αποκλειστικά και μόνο σε έναν γονέα την επιμέλεια, ο άλλος γονέας θεωρεί τον εαυτό του εξευτελισμένο, δίχως δικαιώματα, πράγμα που στη χώρα μας έχει και τεράστιες οικονομικές συνέπειες, διότι δεν μπορεί να ζητήσει κάποια βοήθεια από καμία υπηρεσία - ούτε η εφορία, ούτε η περιφερειακή ενότητα, ούτε οι Δήμοι, ούτε ο ΟΓΑ, ο ΟΑΕΔ, το Δημόσιο, οι συνταξιοδοτικοί οργανισμοί, δεν αναγνωρίζουν τον γονέα που δεν έχει επιμέλεια. Καταντά πολίτης τρίτης κατηγορίας. Ούτε στα σύνορα μπορούν να αποτρέψουν τον γονέα που έχει την επιμέλεια και μετακομίζει στο εξωτερικό, να φύγει μακριά από τον άλλο. Υπάρχει μεγάλο συναισθηματικό δέσιμο με τα παιδιά, σήμερα, από τους πατεράδες, που βλέπουμε να θυσιάζονται κατά την κοινή ζωή και είναι απάνθρωπο να απομακρυνθούν από τη φυσική αγάπη τους. Όταν όμως υπάρχει συνεπιμέλεια, τότε και οι δύο γονείς είναι υπεύθυνοι και οι φορείς ζητούν υπευθυνότητα από τους δύο. Όλες οι μελέτες σημειώνουν ότι είναι το καλύτερο από όλα τα κακά του διαζυγίου. Ούτως η άλλως δεν υπάρχει λύση όταν δεν συμφωνούν οι γονείς και υπάρχει αντιδικία. Πρέπει λοιπόν να βρεθεί η καλύτερη από τις χειρότερες. Και αυτή είναι η συνεπιμέλεια, αντί του κακουργήματος της αποξένωσης που δημιουργεί σοβαρά ψυχιατρικά προβλήματα στο μέλλον του παιδιού αλλά και της κοινωνίας ολόκληρης. Αναφέρω ως «δήθεν» το παρόν «οικογενειακό» Δίκαιο, διότι στην ουσία δεν υπάρχει κανένα Δίκαιο. Οι καθηγητές της Νομικής και άλλοι αντέγραψαν προ 100 ετών από ξένους (κυρίως από τη Γαλλία) αυτό που ίσχυε εκεί τότε. Πλην, όμως, στη Γαλλία, όπως και σε κάθε πολιτισμένη χώρα, κάθε χρόνο βελτιώνουν το θέμα ακολουθώντας την εξέλιξη της κοινωνίας. Όσον αφορά το σχέδιο νόμου που θα ψηφιστεί σε λίγες ημέρες: Ήδη, τώρα, ‘κατόπιν εορτής’ έχουμε καταγγελίες από μέλη της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής ότι τους υποχρέωσαν/εκβίασαν να δεχθούν και να υπογράψουν το νέο νόμο αντί να παραιτηθούν τότε και να ζητήσουν ακρόαση από τον Πρωθυπουργό ή και να το καταγγείλουν στον Εισαγγελέα. Η πλειοψηφία της Επιτροπής αυτής ήταν κομματικά στελέχη που πρότειναν ό,τι τους είχαν υποδείξει αυτοί που θέλουν συνεχή (δικαστική) διένεξη των ανδρών ενάντια στις γυναίκες και αντίστροφα ώστε να παρουσιαστούν ως ευεργέτες μάλιστα-διαμεσολαβητές-δικαστές. Το σχέδιο νόμου αυτό δεν έχει καμία έννοια ‘διευθέτησης’ οικογενειακών διαφορών αλλά αντίθετα, οδηγεί σε νέες διενέξεις και δικαστήρια διότι αφήνει και πάλι στη κρίση του δικαστή να βρει τη λύση κατά τη δική του άποψη όπως και πρώτα. Επίσης δεν κάνει αναφορά σε συνεπιμέλεια ούτε και δίνει ίσο χρόνο επικοινωνίας γονέων-τέκνων. Επίσης δεν ορίζει εκ των προτέρων την εξωδικαστική επίλυση, δεν δίνει λύση για την ενδο-οικογενειακή βία, για τις διατροφές, για την οριστική κατοικία του παιδιού, για την γονική αξιολόγηση, για κοινωνικές υπηρεσίες και οικογενειακά δικαστήρια, κτλ. Δεν καθορίζει εκπαίδευση διαμεσολαβητών ψυχολόγων , ψυχίατρων, ψυχολόγων, και άλλων ειδικών για θέματα εκτός των οικονομικών…. Δεν διευθετείται το θέμα των εκτός γάμου παιδιών και φυσικών γονέων. Για την μεταβολή του τόπου διαμονής του τέκνου ‘απαιτείται προηγούμενη έγγραφη συμφωνία των γονέων ή προηγούμενη δικαστική απόφαση που εκδίδεται μετά από αίτηση ενός από τους γονείς. Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει κάθε πρόσφορο μέτρο’. Δηλαδή, νέες δικαστικές ενέργειες και διαμάχες. Επίσης, είναι κακό να ερωτάται το παιδί που είναι ήδη αποξενωμένο, όπως θέλει το νομοσχέδιο και μάλιστα σε δικαστικές αίθουσες. Στη χώρα μας, έως και τώρα, τα οικογενειακά θέματα δικάζονται στις ίδιες αίθουσες που δικάζονται εγκληματίες και απατεώνες. Δεν υπάρχουν εξειδικευμένοι δικαστές. Απλώς έχουν «βαφτίσει» μερικούς δικαστές σε κάθε πόλη ως «οικογενειακούς» δικαστές οι οποίοι τώρα τελευταία, αφού φωνάζω επί δεκαετίες, κάνουν κάποια σεμινάρια αλλά δεν τους στέλνουν σε πανεπιστήμια για να αποκτήσουν γνώσεις ψυχολογίας ή παιδο-ψυχιατρικής. Πολλοί μάλιστα από αυτούς, θέλοντας να δείξουν ζήλο, καλούν και τα παιδιά στα δικαστήρια για να έχουν «προσωπική γνώση» του θέματος. Αυτό αποτελεί ντροπή για την ελληνική κοινωνία. Μάλιστα, προτρέπουν γονείς και δικηγόρους να φέρνουν παιδιά σε δικαστικές αίθουσες ή γραφεία, λες και τα παιδιά δεν αναγνωρίζουν το δικαστικό κτίριο και θα έχουν λιγότερα ψυχολογικά προβλήματα όταν μέσα σε ένα γραφείο καλούνται να μιλήσουν κατά ενός γονέα και υπέρ του άλλου. Είναι ντροπή. Προ 40 ετών έλεγα ότι αυτά γίνονται διότι στη χώρα μας υπάρχει έλλειμμα πολιτισμού, κουλτούρας και παιδείας αλλά κανείς δεν καταλάβαινε εκείνη την εποχή δυστυχώς. Αυτοί που κερδίζουν είναι οι δικηγόροι και τα εισπρακτικά ταμεία. Τα μισά δικαστήρια που γίνονται στη χώρα μας αφορούν οικογενειακές υποθέσεις. Δηλαδή, φέρνουν αντιμέτωπους γονείς και παιδιά, ζευγάρια που τους δημιουργούν σοβαρό συναισθηματικό πρόβλημα. Αυτή η κατάσταση βολεύει τους πολιτικούς που, ανενόχλητοι, κάνουν τη δουλειά τους έχοντας ψηφοφόρους, ασταθείς και εξαρτώμενους ανθρώπους που οι ίδιοι, επιπλέον, τους ονομάζουν δικομανείς, ψυχικά ασθενείς ενώ οι ίδιοι τους δημιούργησαν το πρόβλημα. Η βιομηχανία διαζυγίων καλά κρατεί στη χώρα μας και τα ταμπού είναι μεγάλα. Στη σημερινή εποχή, τόσο ο πατέρας-άνδρας όσο και η μητέρα-γυναίκα εργάζονται ισότιμα, βρίσκονται εκτός οικίας και είναι ισόχρονα απομακρυσμένοι από τα παιδιά. Οι νέοι άνδρες, όμως, ζητούν ίδιο ή και περισσότερο χρόνο για την επιμέλεια των παιδιών τους ακόμα και όταν δεν έχουν χωρίσει. Παρόλα αυτά, οι γονικές άδειες και τα προνόμια μένουν στη μητέρα στη χώρα μας, ενώ θα έπρεπε να ισοσταθμιστούν. Στα δικαστήρια, στηρίζεται σχεδόν πάντα η μητέρα για ποικίλους λόγους. Το κατεστημένο της κοινωνίας θεωρεί πάντα αδικημένη τη γυναίκα-μητέρα, έστω και εάν είναι θύτης, διότι αυτό είναι κάτι που δεν μπορούν να το διακρίνουν οι ανειδίκευτοι δικαστές. Βασικά, είναι η εύκολη λύση για τους εισαγγελείς και τους δικαστές. Κλείνουν τον φάκελο γρήγορα και ανέξοδα. Η μητριαρχία θεωρείται πως είναι υπεράνω της γονικής επάρκειας του πατέρα και έτσι δημιουργείται μια τεράστια ανισότητα με τραγικά αποτελέσματα για τα παιδιά. Γίνεται σοβαρότατη προσβολή προσωπικότητας των παιδιών, αλλά και ηθική και υλική καταστροφή τους που προέρχεται από την έλλειψη του πατέρα τους, από τη συνεχή δικαστική διαμάχη που τους οδηγούν δικαστές (με τις προτάσεις κάποιων δικομανών δικηγόρων), με την εμμονή των δικαστών να μην ακούνε τα παιδιά στην αρχή του διαζυγίου αλλά να τους ζητούν τη γνώμη τους όταν είναι ήδη αποξενωμένα. Το δικαστικό παιδομάζωμα των 500.000 παιδιών που τους έχει προξενήσει το σύνδρομο PAS είναι κάτι τραγικό, ένα έγκλημα. Στον ελληνικό χώρο γίνονται πρωτοφανή τέτοια γεγονότα όπου υποβαθμίζουν την αξιοπρέπεια των διαζευγμένων. Σίγουρα, κάποια μέρα, θα πρέπει να γίνει αναψηλάφηση όλων αυτών των δικών που έγιναν κατά των μπαμπάδων κατά κύριο λόγο. Πάρα πολλοί πατεράδες έχουν αυτοκτονήσει για παρόμοιους λόγους και η κοινωνία ή η δημοσιογραφία το αποκάλεσε πρόβλημα της οικονομικής κρίσης. Στην πραγματικότητα η αφορμή και μόνο είναι η οικονομική κρίση, δηλαδή η αιμορραγία από διατροφές, κατασχέσεις, έξοδα-δικαστικά και η αιτία είναι η συναισθηματική ανέχεια-αστάθεια που προκάλεσε ένα διαζύγιο με την στέρηση του παιδιού και τα επακόλουθα. Πολλά είναι τα παραδείγματα, ακόμα και πρόσφατα, που απλώς τα ονόμασαν: οικογενειακά δράματα. Θα πρέπει να γίνουν πολλά πράγματα συγχρόνως και όχι αποσπασματικά. Για παράδειγμα, με νόμο που αναφέρει στεγνά «συνεπιμέλεια», δεν λύνεται κανένα θέμα. Αντίθετα, το περιπλέκει. Θα πρέπει να μη συνεκδικάζονται οι διατροφές με την επικοινωνία. Θα πρέπει ο πατέρας (φυσικός) στα εκτός γάμου παιδιά (300.000) να έχει τα ίδια δικαιώματα. Θα πρέπει να καθιερωθεί ο όρος κατοικία. Να ορίζεται εκ νόμου η εναλλασσόμενη κατοικία σε περίπτωση διαζυγίου ή διάστασης. Να υπάρχει εξωδικαστική επίλυση. Να γίνει ο θεσμός του διαμεσολαβητή και στα θέματα επιμέλειας/επικοινωνίας. Να δημιουργηθούν οικογενειακά δικαστήρια με εξειδικευμένους δικαστές στην ψυχολογία, στην παιδοψυχιατρική. Να υπάρχουν κοινωνικές υπηρεσίες σε κάθε γωνιά και να επεμβαίνουν σε περίπτωση διαφωνίας πριν το δικαστήριο. Να μη καθυστερούν πλέον των δύο εβδομάδων οι αποφάσεις διότι μπορεί να επέλθει αποξένωση. Να μη μεσολαβούν δικομανείς δικηγόροι και να τιμωρούνται όσοι κατηγορούν δίχως στοιχεία τον πατέρα, ιδίως για σεξουαλική παρενόχληση των παιδιών με μόνο αποτέλεσμα, την απομάκρυνση και εκβιασμό για διατροφή. Αλλά, θα πρέπει και σε άλλα υπουργεία να γίνουν μεταρρυθμίσεις. Για παράδειγμα: Υγείας: Να γίνεται γονική αξιολόγηση προ του γάμου. Να εξετάζεται η ψυχική υγεία των γονέων. Δημιουργία κοινωνικών υπηρεσιών. Πρόνοιας: Τα επιδόματα να είναι εξ ίσου όπως και οι άλλες γονικές παροχές διότι εξ αιτίας αυτών αντιδικούν. Κοινωνικοί λειτουργοί. Οικονομικών: Οι διατροφές να πληρώνονται μέσω εφορίας και οι άποροι γονείς να εξαιρούνται (μαλώνουν πολλές φορές για τα χρήματα της διατροφής). Εσωτερικής Τάξης: Οι αστυνομικοί να ασχολούνται με την κακοποίηση και να επιλαμβάνονται άμεσα δίχως να ταλαιπωρούν τους ανθρώπους και τα παιδιά μέσω Εισαγγελέων. Οι δε Εισαγγελείς να μη γίνονται δικομανείς και να εφαρμόζουν το νόμο και τις αποφάσεις επικοινωνίας άμεσα. Παιδείας, Πολιτισμού: Να γίνουν επιμορφωτικά σεμινάρια σε δασκάλους, καθηγητές, διευθυντές για το σύνδρομο της γονικής αποξένωσης, να μην απαγορεύουν στους γονείς που δεν έχουν την επιμέλεια να ζητούν βεβαιώσεις και βαθμολόγια των παιδιών τους (πράγμα το οποίο τους απομακρύνει περισσότερο από αυτά). Επίσης, να ασχοληθούν οι Δήμοι, Περιφέρεια, Εφορία, ΟΓΑ, ΟΑΕΔ κτλ με τους μη έχοντες την επιμέλεια γονείς και να γίνονται σεμινάρια. Στη χώρα μας, έχουν γίνει πολλά λάθη από τις εξουσίες: Η Εκκλησία δεν ασχολήθηκε ποτέ με το θέμα. Όπως μας απάντησαν οι Μητροπολίτες και η Ανώτατη Ιεραρχία, επειδή αυτοί δεν παντρεύονται, δεν γνωρίζουν καλά το θέμα. Βοηθούν μόνο όσους χωρισμένους θέλουν βοήθεια οικονομική ή υλική και κατά 99,9% αυτές είναι γυναίκες εγκαταλελειμμένες. Δεν ασχολήθηκαν ποτέ με τις αυτοκτονίες ανδρών και παιδιών διαζυγίων που είναι καθημερινές σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Η Νομοθετική Εξουσία δεν αποδέχεται τα αιτήματά μας και το ίδιο η Εκτελεστική. Η Δικαστική Εξουσία «νίπτει τας χείρας» και μας παραπέμπει στους πολιτικούς ή κρίνει αυθαίρετα. Επειδή λοιπόν, δεν ξέρουν, δεν μπορούν και δεν θέλουν, θα πρέπει να βρεθούν άτομα ικανά σ'αυτές τις εξουσίες που δεν θα επηρεάζονται από άλλους παρά μόνο από τη γενική κατακραυγή και την καταστροφή που επέρχεται από τη συντήρηση του προβλήματος. Πάνω από ένα εκατομμύριο γονείς που είναι διαζευγμένοι -ένα εκατομμύριο άνδρες, ένα εκατομμύριο γυναίκες και ένα εκατομμύριο παιδιά (τρία εκατομμύρια στο σύνολο)-, βρίσκονται στη δίνη ενός κυκλώνα που θα εκραγεί σύντομα. Θα πρέπει λοιπόν, να ασχοληθούν πολλοί ταυτόχρονα με το εξαιρετικά σοβαρό αυτό θέμα. Τίποτε δεν πρόκειται να αλλάξει με το νέο νόμο, ως προς το όφελος του παιδιού και της οικογένειας επειδή δεν είναι παιδοκεντρικό παρά μόνο υποστηρίζει τα συμφέροντα των δικηγόρων και έχει εισπρακτικό ρόλο από έσοδα στο Δημόσιο Ταμείο από τους ήδη κατεστραμμένους γονείς. Δεν ξέρω εάν θα πρέπει, πράγματι, να δοθεί έμφαση πάντως στην ισότητα ή να παραμείνει η πατρική ή και κρατική εξουσία επί του παιδιού. Όλα αυτά θα μπορούσαν να είχαν συμφωνηθεί από πριν σε συμφωνητικό μεταξύ των γονέων προ του γάμου. Η μόνη λύση είναι αυτό που προτείνουμε εδώ και δέκα χρόνια: Η δημιουργία του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ όπου θα μπορούμε να ελέγχουμε και να αποφασίζουμε για την τύχη μας εμείς, οι γονείς (διαζευγμένοι και μη) όπως προσπάθησαν να κάνουν οι Ισπανοί με το Κόμμα της Custodia Compartida, Οι Μαλτέζοι με το κόμμα των Ανδρών και άλλοι που ενωμένοι στο ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ θα οδηγήσουμε στη σωστή κατεύθυνση τη νεολαία και τα παιδιά μας. Ήδη, είχαμε εκλογικές συνεργασίες με Κινήματα όπως ΔΡΑΧΜΗ, ΕΝΩΣΗ ΚΕΝΤΡΩΩΝ, ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ, κτλ. Σε Βουλευτικές, Δημοτικές και Ευρωβουλευτικές εκλογές. Είμαστε άριστοι γνώστες και ερευνητές των κοινωνικών προβλημάτων που είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τα οικονομικά θέματα του Κράτους μας. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: -Spitalas N. ‘Le movement des parents divorces’, ed iwrite 2012, Thessalonique και Spitalas N.’ Situation ιn Greεce’, International Conference Vancouver 2020 και ‘Το συμφέρον του παιδιού’ εφημερίδα ΓΟΝΕΙΣ & ΠΑΙΔΙ, 2010 και Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου ‘Ισότητα και Οικογένεια/Διαζύγιο’, Δράμα 2007 -Bantekas I. Discrimination against Fathers in Greek Child Custody Proceedings: Failing the Child’s Best Interests. The International Journal of Childrens’ Rights 2016; 24(2):330-357 και Ilias Bantekas, Lutz Oette, International Human Rights Law and Practice (Cambridge University Press, 3η έκδοση, 2020) -Γνωμοδότηση της Ελληνικής Ψυχολογικής Εταιρίας προς τη νομοπαρασκευαστική επιτροπή για την αναθεώρηση του οικογενειακού δικαίου 2020 < https://elpse.com/wp-content/uploads/2020/07/ELPSE-KEIMENO-GIA-TH-SYNEPIMELEIA.pdf> - Γνωμοδότηση του Συνηγόρου του Παιδιού προς τη νομοπαρασκευαστική επιτροπή για την αναθεώρηση του οικογενειακού δικαίου 2020 < https://www.synigoros.gr/resources/050820-epistolh-oikogeneiako-dikaio–2.pdf > - Vezzetti VC. New approaches to divorce with children: A problem of public health. Health Psychology Open 2016 Nov 15;3(2):2055102916678105 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΝΙΚΟΥ ΣΠΙΤΑΛΑ http://spitalas.blogspot.com/2018/01/blog-post_96.html ΣΧΟΛΙΑ Άρθρο 56 ΑΚ: Ο ανήλικος που τελεί υπό γονική μέριμνα έχει κατοικία την κατοικία των γονέων του ή του γονέα που ασκεί μόνος του την γονική μέριμνα. Σε περίπτωση χωριστής διαμονής των γονέων η επίδοση εγγράφων που αφορούν το τέκνο γίνεται στην κατοικία οιουδήποτε εξ αυτών ή σε τρίτο που ασκεί την γονική μέριμνα. Ο ανήλικος που τελεί υπό επιτροπεία ή όποιος τελεί υπό πλήρη στερητική δικαστική συμπαράσταση, έχει κατοικία αυτή του επιτρόπου ή του δικαστικού συμπαραστάτη του. ΣΧΟΛΙΟ: Προσέξτε την διαφορά του παλιού και του νέου άρθρου Παλιό Άρθρο 56 ΑΚ: Ο ανήλικος που τελεί υπό γονική μέριμνα έχει κατοικία την κατοικία των γονέων του ή του γονέα που ασκεί μόνος του τη γονική μέριμνα. Αν τη γονική μέριμνα ασκούν και οι δύο γονείς χωρίς να έχουν την ίδια κατοικία, ο ανήλικος έχει κατοικία την κατοικία του γονέα με τον οποίο συνήθως διαμένει. Ο ανήλικος που τελεί υπό επιτροπεία ή όποιος τελεί υπό πλήρη στερητική δικαστική συμπαράσταση, έχει κατοικία την κατοικία του επιτρόπου ή του δικαστικού συμπαραστάτη του. Νέο Άρθρο 56 ΑΚ: Ο ανήλικος που τελεί υπό γονική μέριμνα έχει κατοικία την κατοικία των γονέων του ή του γονέα που ασκεί μόνος του την γονική μέριμνα. Σε περίπτωση χωριστής διαμονής των γονέων η επίδοση εγγράφων που αφορούν το τέκνο γίνεται στην κατοικία οιουδήποτε εξ αυτών ή σε τρίτο που ασκεί την γονική μέριμνα. Ο ανήλικος που τελεί υπό επιτροπεία ή όποιος τελεί υπό πλήρη στερητική δικαστική συμπαράσταση, έχει κατοικία αυτή του επιτρόπου ή του δικαστικού συμπαραστάτη του. Προσέξτε ότι κατοικία του τέκνου δεν θεωρείται πλέον μόνο η κατοικία αυτού με τον οποίο συνήθως μένει, αυτόν που έχει δηλαδή την επιμέλεια, αλλά αφού έγγραφα που το αφορούν επιδίδονται σε όποια εκ των δύο γονέων κατοικία, θεωρείται ότι το παιδί έχει διπλή κατοικία. Άρθρο 1441 ΑΚ: 1) Οι σύζυγοι μπορούν με έγγραφη συμφωνία να λύσουν τον γάμο τους, εφόσον έχει διαρκέσει τουλάχιστον έξι μήνες πριν από την κατάρτισή της. Η συμφωνία αυτή υπογράφεται από τους συζύγους και από τους πληρεξουσίους δικηγόρους τους ή μόνο από τους τελευταίους, εφόσον είναι εφοδιασμένοι με ειδικό πληρεξούσιο, το οποίο πρέπει να έχει δοθεί μέσα στον τελευταίο μήνα πριν από την υπογραφή της συμφωνίας. 2) Αν υπάρχουν ανήλικα τέκνα, για να λυθεί ο γάμος, πρέπει με την ίδια ως άνω ή άλλη έγγραφη συμφωνία που υπογράφεται όπως ορίζεται στην παρ.1 και ισχύει για δύο (2) έτη, να ρυθμίζεται η κατανομή της γονικής μέριμνας και ιδίως η επιμέλεια των τέκνων, ο τόπος διαμονής τους, ο γονέας με τον οποίο διαμένουν, η επικοινωνία τους με τον άλλο γονέα και η διατροφή τους. Η έγγραφη συμφωνία για την λύση του γάμου, καθώς και η τυχόν χωριστή συμφωνία για την επιμέλεια, τον τόπο διαμονής, την επικοινωνία και την διατροφή των ανηλίκων τέκνων υποβάλλονται από τους πληρεξουσίους δικηγόρους του κάθε συζύγου μαζί με τα ειδικά πληρεξούσια σε συμβολαιογράφο. ΣΧΟΛΙΟ: Αναφέρεται στο συγκεκριμένο άρθρο “ρυθμίζεται η κατανομή της γονικής μέριμνας και ιδίως η επιμέλεια των τέκνων, ο τόπος διαμονής τους, ο γονέας με τον οποίο διαμένουν“. Η φράση αυτή είναι ασαφής και ή δεν συνάδει με τα ισχύοντα, ή είναι πλήρης πλεονασμών, αφού ο έχων την επιμέλεια έχει και το παιδί στο σπίτι του. Μέχρι τώρα όταν όριζε το δικαστήριο την επιμέλεια όριζε και που θα μένει το παιδί καθώς και ποιός είναι ο γονέας με τον οποίο θα διαμένει. Τώρα μπορεί να έχουν και οι δύο την επιμέλεια αλλά να μένει κυρίως στον έναν αλλά και το που θα μένει ο γονέας, για παράδειγμα η μητέρα η οποία αν δεν αλλάξει κατοικία για να πάει να μείνει εκεί που μένει ο πατέρας, μπορεί και να της πάρουν την επιμέλεια. Ασαφής επομένως ο νόμος αφήνοντας παράθυρα για πολλές δίκες. Άρθρο 1511 ΑΚ: 1) Κάθε απόφαση των γονέων σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας πρέπει να αποβλέπει στο συμφέρον του τέκνου. 2) Στο συμφέρον του τέκνου, που εξυπηρετείται πρωτίστως από την ισόχρονη και ουσιαστική παρουσία και των δύο γονέων στην ανατροφή και φροντίδα του τέκνου, καθώς επίσης από την αποτροπή αποξένωσής του από καθένα από αυτούς, πρέπει να αποβλέπει και η απόφαση του δικαστηρίου, όταν κατά τις διατάξεις του νόμου το δικαστήριο αποφασίζει σχετικά με την ανάθεση της γονικής μέριμνας ή με τον τρόπο άσκησής της. Η απόφαση του δικαστηρίου λαμβάνει ιδίως υπόψη την ικανότητα και πρόθεση καθενός εκ των γονέων να σεβαστεί τα δικαιώματα του άλλου, την συμπεριφορά κάθε γονέα κατά το προηγούμενο χρονικό διάστημα και την συμμόρφωσή του με δικαστικές αποφάσεις, εισαγγελικές διατάξεις ή πράξεις και με προηγούμενες συμφωνίες που είχε συνάψει με τον άλλο γονέα και αφορούν το τέκνο. ΣΧΟΛΙΟ: Αναγράφεται: “Στο συμφέρον του τέκνου, που εξυπηρετείται πρωτίστως από την ισόχρονη και ουσιαστική παρουσία και των δύο γονέων στην ανατροφή και φροντίδα του τέκνου”. Επομένως ο νόμος ξεκάθαρα ορίζει ότι το ιδανικό είναι η 50-50 παραμονή των παιδιών με τον κάθε γονέα και απαγορεύει την λιγότερο από το 1/3 του χρόνου (33.3%) με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει συνήθως. Επομένως θα έχει το παιδί σε δύο σπίτια στα οποία θα κατοικεί το 33.3% έως το 50% του χρόνου του στο καθένα, πράγμα που λειτουργεί αποδεδειγμένα εις βάρος της ψυχοσύνθεσής του. 3) Η απόφαση του δικαστηρίου πρέπει επίσης να σέβεται την ισότητα μεταξύ των γονέων και να μην κάνει διακρίσεις εξαιτίας ιδίως του φύλου, του σεξουαλικού προσανατολισμού, της φυλής, της γλώσσας, της θρησκείας, των πολιτικών ή όποιων άλλων πεποιθήσεων, της ιθαγένειας, της εθνικής ή κοινωνικής προέλευσης ή της περιουσίας. 4) Ανάλογα με την ωριμότητα του τέκνου πρέπει να ζητείται και να συνεκτιμάται η γνώμη του, πριν από κάθε απόφαση σχετική με την γονική μέριμνα, εφόσον η απόφαση αφορά τα συμφέροντά του και η γνώμη του τέκνου κριθεί από το δικαστήριο ότι δεν αποτελεί προϊόν καθοδήγησης ή υποβολής. ΣΧΟΛΙΟ: Στο παλιό άρθρο, λαμβανόταν υπόψη η άποψη του παιδιού ανάλογα με το αν εθεωρείτο ώριμο ώστε να την εκφέρει ή όχι. Τώρα μπήκε η προϋπόθεση ότι δεν θα είναι η άποψή του προϊόν καθοδήγησης ή υποβολής. Ποιος δικαστής θα μπορεί να το κρίνει αυτό;;; Άρθρο 1512 ΑΚ: Κατά την άσκηση της γονικής μέριμνας οι γονείς υποχρεούνται να καταβάλλουν προσπάθεια για την εξεύρεση κοινά αποδεκτών λύσεων, προσφεύγοντας, αν υπάρχει ανάγκη, σε διαμεσολάβηση. Αν διαφωνούν και το συμφέρον του τέκνου επιβάλλει να ληφθεί απόφαση, αποφασίζει το δικαστήριο. Άρθρο 1513 ΑΚ: Στις περιπτώσεις διαζυγίου ή ακύρωσης γάμου ή λύσης του συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης και εφόσον ζουν και οι δύο γονείς, εξακολουθούν να ασκούν από κοινού και εξίσου την γονική μέριμνα. Η άσκηση της γονικής μέριμνας μπορεί να ανατεθεί στον έναν από αυτούς, αν αυτοί συμφωνούν. Ο γονέας με τον οποίο διαμένει το τέκνο επιχειρεί τις προβλεπόμενες στην παρ.1 του άρθρου 1516 ΑΚ πράξεις, κατόπιν προηγούμενης ενημέρωσης του άλλου γονέα. ΣΧΟΛΙΟ: Η έννοια μάλιστα της γονικής μέριμνας όπως αυτό ορίζεται στο 1510 A.K.), χωρίς αυτό να αποσαφηνίζεται πλήρως, φαίνεται να αντικαθιστά την έννοια της επιμέλειας και η επιμέλεια φαίνεται πλέον να ορίζει απλά με ποιον γονέα θα μένει το παιδί συνήθως. Έτσι ακόμη και αν ένας γονέας έχει την μέριμνα μόνος του, μετά από συμφωνία με τον άλλο γονέα, πρέπει να ενημερώνει τον άλλον για κάθε τι που κάνει σε σχέση με το παιδί. Άρθρο 1514 ΑΚ: 1) Κατά παρέκκλιση του άρθρου 1513 ΑΚ, οι γονείς μπορούν με έγγραφο βεβαίας χρονολογίας να ρυθμίζουν, για χρονικό διάστημα τουλάχιστον δύο (2) ετών, διαφορετικά την κατανομή της γονικής μέριμνας και να καθορίζουν τον τόπο κατοικίας του τέκνου τους, τον γονέα με τον οποίο θα διαμένει, καθώς και τον τρόπο επικοινωνίας του με τον άλλο γονέα. 2) Αν δεν είναι δυνατή η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας και ιδίως αν ο ένας γονέας αδιαφορεί ή δεν συμπράττει σ’ αυτή ή δεν τηρεί την τυχόν υπάρχουσα συμφωνία των γονέων για την άσκηση ή τον τρόπο άσκησης της γονικής μέριμνας ή αν η συμφωνία αυτή ή η άσκηση της γονικής μέριμνας είναι ή έχει καταστεί αντίθετη προς το συμφέρον του τέκνου, καθένας από τους γονείς μπορεί να προσφύγει στο δικαστήριο. 3) Το δικαστήριο μπορεί ανάλογα με την περίπτωση: α) να κατανείμει την άσκηση της γονικής μέριμνας μεταξύ των γονέων, να εξειδικεύσει τον τρόπο άσκησής της στα κατ’ ιδίαν θέματα ή να αναθέσει την άσκηση της γονικής μέριμνας στον ένα γονέα ή σε τρίτον. β) όταν οι συνθήκες ζωής των γονέων και του τέκνου το επιτρέπουν και εφόσον είναι προς το συμφέρον του τέκνου, το δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει την εναλλασσόμενη διαμονή του τέκνου. ΣΧΟΛΙΟ: Εδώ βλέπουμε ότι πέρασε η έννοια της εναλλασσόμενης κατοικίας, που αποτελεί εφιάλτη για κάθε παιδί , που δεν θα έχει το δικαίωμα να μένει όπου θέλει αποτελώντας ιδιοκτησία κυρίως του πατέρα. γ) το δικαστήριο μπορεί να διατάξει πραγματογνωμοσύνη ή να ληφθεί οποιοδήποτε άλλο πρόσφορο μέτρο. Μπορεί επίσης να διατάξει διαμεσολάβηση ή την επανάληψή της, ορίζοντας συγχρόνως τον διαμεσολαβητή. Για την λήψη της απόφασής του το δικαστήριο λαμβάνει υπόψη τους έως τότε δεσμούς του τέκνου με τους γονείς και τους αδελφούς του, καθώς και τις τυχόν συμφωνίες που έκαναν οι γονείς του τέκνου σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας. Άρθρο 1515 ΑΚ: 1) Η γονική μέριμνα του ανηλίκου τέκνου που γεννήθηκε και παραμένει χωρίς γάμο των γονέων του ανήκει στην μητέρα του. Όταν το τέκνο αναγνωρίστηκε εκούσια ή δικαστικά με αγωγή που άσκησε ο πατέρας, αποκτά γονική μέριμνα και ο πατέρας, την οποία ασκεί από κοινού με την μητέρα. Αν οι γονείς δεν ζουν μαζί, εφαρμόζονται αναλόγως τα άρθρα 1513 και 1514 ΑΚ. 2) Σε περίπτωση δικαστικής αναγνώρισης, στην οποία αντιδίκησε ο πατέρας, αυτός δεν ασκεί γονική μέριμνα ούτε αναπληρώνει την μητέρα στην άσκησή της, εκτός αν υπάρχει συμφωνία των γονέων. Το δικαστήριο μπορεί, αν το επιβάλλει το συμφέρον του τέκνου, να αποφασίσει διαφορετικά ύστερα από αίτηση του πατέρα. Άρθρο 1516: 1) Ο καθένας από τους γονείς επιχειρεί και μόνος του πράξεις αναφερόμενες στην άσκηση της γονικής μέριμνας: α) όταν πρόκειται για συνήθεις πράξεις επιμέλειας του προσώπου του τέκνου ή για την τρέχουσα διαχείριση της περιουσίας του ή για πράξεις που έχουν επείγοντα χαρακτήρα, β) όταν πρόκειται για την λήψη δήλωσης της βούλησης που είναι απευθυντέα προς το τέκνο 2) Στις περιπτώσεις διακοπής της συμβίωσης των γονέων, διαζυγίου, ακύρωσης του γάμου τους, καθώς και όταν πρόκειται για τέκνο γεννημένο χωρίς γάμο των γονέων του, τις αξιώσεις διατροφής που έχει το τέκνο κατά του γονέα, ο οποίος δεν έχει την επιμέλεια του προσώπου του, μπορεί να τις ασκεί αυτός που έχει την επιμέλεια και, αν δεν την έχει κάποιος εξ αυτών, αυτός με τον οποίο διαμένει το τέκνο. Καθένας από τους γονείς μπορεί να ασκεί τις αξιώσεις διατροφής που έχει το τέκνο κατά του άλλου γονέα ή τρίτου. Άρθρο 1518 ΑΚ: 1) Η επιμέλεια του προσώπου του τέκνου περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή, την επίβλεψη, την μόρφωση και την εκπαίδευσή του. ΣΧΟΛΙΟ: Έχει αφαιρεθεί το ότι ο έχων την επιμέλεια προσδιορίζει και τον τόπο διαμονής του τέκνου. 2) Κατά την ανατροφή του τέκνου οι γονείς του το ενισχύουν, χωρίς διάκριση φύλου, να αναπτύσσει υπεύθυνα και με κοινωνική συνείδηση την προσωπικότητά του. Η λήψη σωφρονιστικών μέτρων επιτρέπεται μόνο, εφόσον αυτά είναι παιδαγωγικώς αναγκαία και δεν θίγουν την αξιοπρέπεια του τέκνου. 3) Κατά την μόρφωση και την επαγγελματική εκπαίδευση του τέκνου οι γονείς λαμβάνουν υπόψη τις ικανότητες και τις προσωπικές του κλίσεις. Γι’ αυτόν τον σκοπό οφείλουν να συνεργάζονται με το σχολείο και αν υπάρχει ανάγκη, να ζητούν την συνδρομή αρμόδιων κρατικών υπηρεσιών ή δημόσιων οργανισμών. 4) Κάθε γονέας υποχρεούται να διαφυλάσσει και να ενισχύει την σχέση του τέκνου με τον άλλο γονέα, τους αδελφούς του, καθώς και με την οικογένεια του άλλου γονέα, ιδίως όταν οι γονείς δεν ζουν μαζί ή ο άλλος γονέας έχει αποβιώσει. Άρθρο 1519 ΑΚ: 1) Όταν η επιμέλεια ασκείται από τον ένα γονέα ή έχει γίνει κατανομή της μεταξύ των γονέων, οι αποφάσεις για την ονοματοδοσία του τέκνου, το θρήσκευμα, για ζητήματα της υγείας του εκτός από τα επείγοντα και εντελώς τρέχοντα, καθώς και για ζητήματα εκπαίδευσης που επιδρούν αποφασιστικά στο μέλλον του, λαμβάνονται και από τους δύο γονείς από κοινού. Οι διατάξεις των άρθρων 1510 παρ.3 και 1512 εφαρμόζονται και σε αυτή την περίπτωση. 2) Για την μεταβολή του τόπου διαμονής του τέκνου που επιδρά ουσιωδώς στο δικαίωμα επικοινωνίας του γονέα με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο, απαιτείται προηγούμενη έγγραφη συμφωνία των γονέων ή προηγούμενη δικαστική απόφαση που εκδίδεται μετά από αίτηση ενός από τους γονείς. Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει κάθε πρόσφορο μέτρο. ΣΧΟΛΙΟ: Η παράγραφος αυτή αντικαθιστά το προσωρινό άρθρο 1519 ΑΚ, που απαιτούσε οριστική απόφαση δικαστηρίου για αλλαγή τόπου κατοικίας ενώ εδώ αναφέρει αόριστα δικαστική απόφαση επομένως και προσωρινή διαταγή, που αντιμετωπίζεται από τον ΠΚ και τον ΑΚ σαν απόφαση. 3) Ο γονέας στον οποίο δεν έχει ανατεθεί η άσκηση της γονικής μέριμνας έχει το δικαίωμα να ζητά από τον άλλο πληροφορίες για το πρόσωπο και την περιουσία του τέκνου. ΣΧΟΛΙΟ: Εδώ και πάλι η γονική μέριμνα αναφέρεται θυμίζοντας αυτό που τώρα ονομάζουμε επιμέλεια. Άρθρο 1520 ΑΚ: 1) Ο γονέας με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο διατηρεί το δικαίωμα της κατά το δυνατό ευρύτερης προσωπικής επικοινωνίας με αυτό, στην οποία περιλαμβάνεται τόσο η φυσική παρουσία-επαφή αυτού με το τέκνο όσο και η διαμονή του τέκνου στην οικία του. Ο συνολικός χρόνος που το τέκνο θα επικοινωνεί με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει, δεν επιτρέπεται να είναι μικρότερος από ένα τρίτο, υπολογιζόμενος είτε σε ετήσια, είτε σε μηνιαία ή σε εβδομαδιαία βάση, εκτός εάν ο γονέας που δεν διαμένει με το τέκνο επιθυμεί μικρότερο χρόνο επικοινωνίας. Αποκλεισμός ή περιορισμός της επικοινωνίας είναι δυνατός μόνο για εξαιρετικά σοβαρούς λόγους, ιδίως όταν ο γονέας με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο έχει καταδικαστεί για παράβαση του ν. 3500/2006. Ο γονέας με τον οποίο διαμένει το τέκνο οφείλει να διευκολύνει και να προωθεί την επικοινωνία του τέκνου με τον άλλο γονέα σε καθημερινή βάση. 2) Οι γονείς δεν έχουν το δικαίωμα να εμποδίζουν την επικοινωνία του τέκνου με τους ανώτερους ανιόντες και τους αδελφούς του, εκτός αν συντρέχει σπουδαίος λόγος. Οι γονείς δεν έχουν το δικαίωμα να εμποδίζουν την επικοινωνία του τέκνου με τρίτους που έχουν αναπτύξει μαζί του κοινωνικοσυναισθηματική σχέση οικογενειακής φύσης, εφόσον με την επικοινωνία εξυπηρετείται το συμφέρον του τέκνου. ΣΧΟΛΙΟ: Εδώ έχουμε ένα θετικό σημείο με το οποίο ο νομοθέτης ορίζει ότι ο ένας γονέας δεν μπορεί να αποκλείει από την καθημερινότητα του παιδιού πρόσωπα του περιβάλλοντος του άλλου γονέα με τα οποία το παιδί αποκτά προσωπική σχέση. 3) Στις περιπτώσεις των προηγούμενων παραγράφων τα σχετικά με την επικοινωνία καθορίζονται ειδικότερα είτε με έγγραφη συμφωνία των γονέων ή από το δικαστήριο. Στην περίπτωση αυτή εφαρμόζεται και η διάταξη του άρθρου 1511 παρ.4. Όταν συντρέχει περίπτωση κακής άσκησης του δικαιώματος επικοινωνίας, ο άλλος γονέας ή καθένα από τους γονείς, αν πρόκειται για επικοινωνία με τρίτο, μπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο την μεταρρύθμιση της επικοινωνίας. Άρθρο 1532 ΑΚ: 1) Αν ο πατέρας ή η μητέρα παραβαίνουν τα καθήκοντα που τους επιβάλλει το λειτούργημά τους για την γονική μέριμνα του προσώπου του τέκνου ή την διοίκηση της περιουσίας του ή αν ασκούν το δικαίωμα αυτό καταχρηστικά ή δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν σ’ αυτό, το δικαστήριο μπορεί, εφόσον το ζητήσουν ο άλλος γονέας, οι πλησιέστεροι συγγενείς του τέκνου, ο εισαγγελέας ή και αυτεπαγγέλτως, να διατάξει οποιοδήποτε πρόσφορο μέτρο. 2) Κακή άσκηση της γονικής μέριμνας συνιστούν ιδίως: α) η υπαίτια μη συμμόρφωση προς αποφάσεις και πράξεις δικαστικών αρχών που αφορούν στο τέκνο ή προς τυχόν υπάρχουσα συμφωνία των γονέων για την άσκηση της γονικής μέριμνας, β) η διατάραξη της συναισθηματικής σχέσης του τέκνου με τον άλλο γονέα και την οικογένειά του και η με κάθε τρόπο πρόκληση αποξένωσης του τέκνου από αυτούς, γ) η υπαίτια παράβαση των όρων της συμφωνίας των γονέων ή της δικαστικής απόφασης για την επικοινωνία του τέκνου με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει και η με κάθε άλλο τρόπο παρεμπόδιση της επικοινωνίας, δ) η κακή άσκηση και η υπαίτια παράλειψη της άσκησης του δικαιώματος επικοινωνίας από τον δικαιούχο γονέα, ε) η αδικαιολόγητη άρνηση του γονέα να καταβάλλει την διατροφή που επιδικάστηκε στο τέκνο από το δικαστήριο ή συμφωνήθηκε μεταξύ των γονέων, στ) η τέλεση υπό οποιαδήποτε μορφή ενδοοικογενειακής βίας του γονέα προς το τέκνο. 3) Το δικαστήριο, στις περιπτώσεις της προηγούμενης παραγράφου, μπορεί ιδίως να αφαιρέσει από τον υπαίτιο γονέα την άσκηση της γονικής μέριμνας ή της επιμέλειας ολικά ή μερικά και να την αναθέσει αποκλειστικά στον άλλο, καθώς επίσης να διατάξει κάθε πρόσφορο μέτρο προς διασφάλιση του συμφέροντος του τέκνου. Εφόσον συντρέχουν στο πρόσωπο και των δύο γονέων οι προϋποθέσεις της παρ. 2, το δικαστήριο μπορεί να αναθέσει την πραγματική φροντίδα του τέκνου ή ακόμα και την επιμέλειά του ολικά ή μερικά σε τρίτο ή και να διορίσει επίτροπο. ΣΧΟΛΙΟ: Η ανάθεση του παιδιού σε επίτροπο και ο εγκλεισμός του σε ίδρυμα, είναι πλέον πιθανότερος από πριν, αφού ο ίδιος ο νόμος δίνει εναύσματα και δυνατότητες στους γονείς να επιτίθενται ο ένας στον άλλο. 4) Σε εξαιρετικά επείγουσες περιπτώσεις, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις της πρώτης παραγράφου και επίκειται άμεσος κίνδυνος για την σωματική ή την ψυχική υγεία του τέκνου, ο εισαγγελέας διατάσσει κάθε πρόσφορο μέτρο για την προστασία του, μέχρι την έκδοση της απόφασης του δικαστηρίου, στο οποίο πρέπει να απευθύνεται εντός τριάντα ημερών. Άρθρο 121 ΕισΝΑΚ: Αφαιρείται από τις περιπτώσεις των άρθρων που αναφέρεται στην παρούσα διάταξη το άρθρο 1532 ΑΚ. ΣΧΟΛΙΟ: Εδώ έχουμε και πάλι ασάφεια, αφού άλλα σχετικά άρθρα συνεχίζουν να υπάρχουν στο άρθρο 121 ΕισΝΑΚ. ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Ο παρών νόμος ισχύει από την δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης. Δικαστικές αποφάσεις που αναθέτουν ή ρυθμίζουν την άσκηση της γονικής μέριμνας ή την επικοινωνία, οι οποίες έχουν εκδοθεί μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου, μπορούν ενόψει των νέων ρυθμίσεων, να μεταρρυθμιστούν ή να ανακληθούν μετά από αίτηση των διαδίκων που ασκείται εντός δύο ετών από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου. Συμφωνίες των γονέων σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας ή την επικοινωνία με το τέκνο που έχουν καταρτιστεί μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου εξακολουθούν να ισχύουν, εκτός αν το δικαστήριο προβεί σε διαφορετική ρύθμιση, ύστερα από αίτηση ενός εκ των γονέων, η οποία θα ασκηθεί εντός της προθεσμίας του προηγούμενου εδαφίου. ΣΧΟΛΙΟ: Εδώ βρίσκεται και η αρχή του ΤΣΟΥΝΑΜΙ που θα σκεπάσει και θα πνίξει το δικαστικό σύστημα, αφού για κάθε διαζύγιο στο οποίο ορίστηκαν τα τελευταία 17 χρόνια η επιμέλεια, η διατροφή, η επικοινωνία και η μέριμνα, θα υπάρχει η δυνατότητα προσβολής και θα χρειαστούν τουλάχιστον τέσσερεις παραστάσεις σε αίθουσα (προσωρινή διαταγή, ασφαλιστικά, αγωγή, έφεση κτλ) με αποτέλεσμα να έχουμε για τις ήδη επιδικασθείσες υποθέσεις εκατοντάδες χιλιάδες παραστάσεις σε όλη τη χώρα που χωρίς τον νόμο αυτό δεν θα χρειαζόταν. Το άρθρο 1515 ΑΚ εφαρμόζεται και σε τέκνα που αναγνωρίστηκαν πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου. Το δεύτερο και τρίτο εδάφιο της προηγούμενης παραγράφου εφαρμόζονται αναλόγως. ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΞΗ Ο ορισμός διαμεσολαβητή από το δικαστήριο σύμφωνα με την παράγραφο 3γ του άρθρου 1514 ΑΚ, όπως αυτό τροποποιείται με τον παρόντα νόμο, γίνεται από ειδικό κατάλογο οικογενειακών διαμεσολαβητών, ο οποίος τηρείται από την Κεντρική Αρχή Διαμεσολάβησης. Με απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης ορίζονται οι προϋποθέσεις και η διαδικασία εγγραφής διαμεσολαβητών στον κατάλογο αυτό, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια σχετική με την κατάρτιση του καταλόγου. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Ο νόμος αυτός ορίζει: 1. ότι το παιδί θα μένει στο σπίτι του ενός γονέα (συνήθως του πατέρα) το 1/3 ή το 1/2 της ανήλικης ζωής του, εκτός και αν ο γονέας δεν το επιθυμεί, ή επιθυμεί μικρότερη παραμονή. Το παιδί ερωτάται μόνο για το με ποιον επιθυμεί να ζήσει τα 2/3 και με ποιον το 1/3 (όταν υποτίθεται έχει ώριμη και μη υποβαλλόμενη κρίση). Θα έχουμε έτσι “αποδράσεις εφήβων από τα σπίτια που δεν επιθυμούν να ζουν και αυτόματα ενοχοποίηση του άλλου γονέα. Αυτό σταδιακά θα κάνει τους εφήβους να υπομένουν την παρατεταμένη παραμονή σε σπίτια που δεν επιθυμούν, για να προστατεύσουν κυρίως την μητέρα, με αποτέλεσμα να έχουμε πιθανό κύμα αυτοκτονιών εφήβων. 2. οικία του παιδιού θεωρείται η οικία και των δύο γονέων με ιδανικό σύμφωνα με το νόμο το να μένει εξίσου και στα δύο σπίτια. 3. προκύπτει ασάφεια όσον αφορά το τι θεωρείται πλέον μέριμνα και τι επιμέλεια. 4. εισάγεται δια νόμου πλέον και σαν δεδομένη η αντιπαράθεση των γονέων και η προσπάθεια αποξένωσης των τέκνων. Η αύξηση των δικαστηρίων μεταξύ των γονέων είναι δεδομένη , όπως δεδομένη είναι και η αναθέρμανση των εντάσεων που ο χρόνος έκανε να μειωθούν. Αυτό σημαίνει ότι όλο και περισσότεροι δικαστές θα παίρνουν την μέριμνα και από τους δύο γονείς. 5. έρχεται αναγκαστικά ΤΣΟΥΝΑΜΙ εκατοντάδων χιλιάδων απρογραμμάτιστων δικών, που θα πνίξει το δικαστικό σύστημα. ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΕΙΝΑΙ οι τελευταίοι άνθρωποι που θα έπρεπε να τους επιτρέπεται να έχουν παιδιά, έγραψε ο Σάμουελ Μπάτλερ. Μπορεί να συμφωνήσει κανείς παρακολουθώντας τη συζήτηση περί συνεπιμέλειας. Ποιος είναι κατά της συνεπιμέλειας; Επί της αρχής, κανείς. Μόνο παράφρων δεν θα προκρίνει, στην περίπτωση χωρισμού, την από κοινού επιμέλεια για το παιδί, την ισότητα των γονέων, την αποτροπή της αποξένωσης γονέα - παιδιού. Όλοι προτιμούν ένα χωρισμένο ζευγάρι να μεγαλώνει το παιδί με κοινή φροντίδα. Συνεχίζουν δύο άνθρωποι να αποτελούν ζευγάρι ως γονείς, χωρίς να μένουν ζευγάρι στη μεταξύ τους σχέση ‒ πράγμα αξιοθαύμαστο. Προσπαθούν, πράγμα δύσκολο, να συλλειτουργούν με πολλαπλές και συχνά επώδυνες ιδιότητες για χάρη του παιδιού. Ξέρουμε τέτοιες ιστορίες πολλές, τις βλέπουμε γύρω μας, τις ζούμε οι ίδιοι. Στις περιπτώσεις αυτές, φυσικά, όλοι θέλουμε τη συνεπιμέλεια. Το θέμα τίθεται όταν ένας ή δυο γονείς δεν καταφέρνουν να συνδυάσουν τις αντικρουόμενες ιδιότητες, να υπερβούν το μεταξύ τους χάσμα για χάρη του παιδιού. Ακόμα χειρότερα, αν ο ένας έχει εκδηλώσει συμπεριφορές βλαπτικές για το παιδί. Τότε τι γίνεται; Μπορεί να προβλεφθούν νομοθετικά αυτές οι περιπτώσεις; Γιατί στις άλλες η συνεπιμέλεια υπάρχει και λειτουργεί. Ένα είναι το κρίσιμο κριτήριο για να προσεγγίσουμε το θέμα: το συμφέρον του παιδιού. Πρέπει, φυσικά, να καταβάλλεται κάθε προσπάθεια για να είναι και οι δύο γονείς από κοινού υπεύθυνοι για την ανατροφή του, πάλι με γνώμονα το συμφέρον του παιδιού. Τα συμφέροντα των γονέων ζυγίζονται μαζί με το συμφέρον του παιδιού, αλλά, αν δεν συγκλίνουν, κάμπτονται. Επικρατεί το συμφέρον του παιδιού. Ποια είναι η κατάσταση σήμερα; Κάποτε ανεκτή, συχνά πολύ δύσκολη. Όταν οι γονείς δεν συμφωνούν, πάνε στο δικαστήριο, που αναθέτει την επιμέλεια όπου κρίνει. Συνηθέστατα η επιμέλεια ανατίθεται στη μητέρα και η γονική μέριμνα και στους δύο γονείς. Στην πράξη συχνά αποκλείονται γονείς, κυρίως πατεράδες, από την ομαλή και απρόσκοπτη επικοινωνία με το παιδί, παραβιάζεται η ισότητα των γονέων, επέρχεται αποξένωση ή βλάπτεται το συμφέρον του παιδιού. Άρα, αν και το νομικό πλαίσιο είναι γενικά ικανοποιητικό, τα προβλήματα είναι υπαρκτά. Κακώς κάποιες γυναικείες οργανώσεις αρνούνται αυτή την πραγματικότητα. Πώς προσεγγίζεται το θέμα θεσμικά; Απαιτείται βαθιά γνώση και σοβαρή προετοιμασία, διαβούλευση, περίσκεψη. Να ακουστούν φορείς, ειδικοί και εμπλεκόμενες πλευρές. Εξίσου κακώς, λοιπόν, κάποιες «οργανώσεις μπαμπάδων» με ελαφρότητα υποστηρίζουν ότι τέτοια θέματα μπορεί να τα λύσει οριζόντια ένας νόμος. Τα παιδιά δεν είναι φορολογικές ρυθμίσεις, προϋποθέσεις δανεισμού ή συντελεστές δόμησης. Το υπουργείο Δικαιοσύνης επιδίδεται σε ασκήσεις κακής νομοθέτησης. Ανακοινώνει ο υπουργός τον Νοέμβριο ότι αποσύρει το νομοσχέδιο και το αντικαθιστά με αγνώστου… πατρός κείμενο που συνοδεύεται από «Σύντομο Μέμο»(!) και «Προσχέδιο Τροποποιήσεων». Τσαπατσουλιά, αδιαφάνεια, μονομέρεια και άρνηση διαβούλευσης για κάτι που καθορίζει τις ζωές παιδιών. Ταυτόχρονα, ένα ισχυρό λόμπι κανοναρχεί στη δημόσια συζήτηση με μεγάλη επικοινωνιακή καμπάνια και υπαγορεύει τους όρους του διαλόγου. Φυσικά, δικαιούνται κοινωνικές ομάδες και ομάδες συμφερόντων να προωθούν αιτήματα, με διαφάνεια πόρων όμως και χωρίς αποκλεισμούς. Το πιο επικίνδυνο σημείο: απαιτείται αμετάκλητη καταδίκη για ενδοοικογενειακή βία και σεξουαλικά αδικήματα προκειμένου να απομακρυνθεί ο ένας γονιός! Αμετάκλητη καταδίκη σημαίνει καθυστέρηση ως δέκα χρόνια. Είμαστε σοβαροί; Θα παραδώσουμε τα θύματα στους κακοποιητές; Ένα παιδί που κακοποιείται ή βιώνει την κακοποίηση της μάνας του θα περνάει το 1/3 του χρόνου του με τον κακοποιητή μέχρι να μεγαλώσει; Προσοχή: δεν θα τον βλέπει απλώς, θα βρίσκεται υπό τον πλήρη του έλεγχο, χωρίς προστασία. Αυτό κατάλαβε το υπουργείο Δικαιοσύνης από το πρόσφατο ΜeΤoo; Κανονικά, πρέπει να αρκεί η άσκηση δίωξης για τέτοια αδικήματα ως παράγοντας (έστω προσωρινής) εξαίρεσης από τη συνεπιμέλεια. Μπορεί, λοιπόν, να παραγνωριστεί ο ιδιαίτερος χαρακτήρας κάθε περίπτωσης χωρισμού; Σε περιπτώσεις διαφωνίας ή σύγκρουσης, προκρίνεται το συμφέρον του παιδιού ή η ισότητα μεταξύ γονέων; Μπορεί η συνεπιμέλεια, ως προϊόν υποχρεωτικότητας, να μην είναι πλέον στη συζήτηση. Ωστόσο, εισάγεται μια οριζόντια πάλι «υποχρεωτικότητα της συν-απόφασης» των γονέων, που ενέχει τον κίνδυνο η διαφωνία για το παραμικρό θέμα να καθιστά το παιδί αντικείμενο διαρκούς διαπραγμάτευσης και διένεξης. ΚAΠΟΙΟΙ ΔΙΝΟΥΝ ΜΕΓΑΛΗ ΜΑΧΗ για να φύγουν οι υποθέσεις από τους δικαστές και να δοθούν στον νομοθέτη για οριζόντια ρύθμιση. Μήπως είναι καλύτερο να παρέχουμε στους δικαστές όσα χρειάζονται για να δικάζουν καλύτερα; Μπορεί και νομοθετικά να ενθαρρυνθεί ο δικαστής στην κατεύθυνση της συνεπιμέλειας. Μπορεί να προχωρήσει, επιτέλους, η ίδρυση οικογενειακών δικαστηρίων από εξειδικευμένους δικαστές, με στήριξη από ειδικούς άλλων κλάδων. Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και αν ο νόμος προτάσσει τη συνεπιμέλεια ως βέλτιστη λύση, όταν υπάρχει διαφωνία, το δικαστήριο πρέπει να αποφασίζει με γνώμονα το συμφέρον του παιδιού. Ο νομοθέτης δεν γνωρίζει την προηγούμενη οικογενειακή ζωή, τη συμπεριφορά των γονέων, τις μεταξύ τους σχέσεις. Ούτε μπορεί να ακούσει τη γνώμη του παιδιού. Ο δικαστής μπορεί. Πάντως, προς Θεού, είναι αδιανόητο να εκτεθούν τα παιδιά στον κίνδυνο παρατεταμένης κακοποίησης. Η εισαγωγή στον νόμο της αμετάκλητης καταδίκης του γονέα για ενδοοικογενειακή βία ως προϋπόθεση για να αποκλειστεί το δικαίωμα επικοινωνίας του με το παιδί παραβιάζει σειρά υποχρεώσεων της χώρας, αλλά και την κοινή λογική: συχνά απαιτούνται περιοριστικά μέτρα κατά του φερόμενου ως δράστη, να μην επικοινωνεί, να μην πηγαίνει στο σχολείο ή το σπίτι του παιδιού. Όχι μετά από δέκα χρόνια αλλά αμέσως μετά την καταγγελία. ΚΑΙ: Το ζήτημα της επιμέλειας των παιδιών –ειδικά αυτό‒ δεν πρέπει να κριθεί με μάχες εντυπώσεων και ισχύος. Δεν είναι ζήτημα αν κάποιος τάσσεται «με τις φεμινίστριες» ή «με τους μπαμπάδες» αλλά αν μένει αταλάντευτα με το συμφέρον των παιδιών. «Εφόσον ο νέος νόμος καθιερώσει την πραγματική ισότητα των γονέων και την συμμετοχική και ισόχρονη κατά κανόνα ανατροφή των τέκνων τους, κάθε "όρεξη κατάχρησης" θα εξαλείφεται. Από την διεθνή εμπειρία, όπου εφαρμόστηκε το μοντέλο της αποκλειστικής επιμέλειας οι υποθέσεις καταλήγανε στα ακροατήρια. Όπου εισήχθη τον νέο μοντέλο της από κοινού άσκησης της γονικής μέριμνας, οι περισσότερες υποθέσεις λύνονται συναινετικά έξω από τα δικαστήρια». Η όποια μεταρρύθμιση του υπό διαβούλευση νομοθετήματος για να εφαρμοστεί με επιτυχία, θα πρέπει να είναι προσανατολισμένη και διασφαλιστική της εφαρμογής της «φιλικής δικαιοσύνης», χωρίς αντιδικία των γονέων, με προώθηση του θεσμού της διαμεσολάβησης. «Ο εξωδικαστικός συμβιβασμός διευκολύνεται από τα όρια, εφόσον αυτά τεθούν και διασφαλισθεί η έως σήμερα θεωρητική ισότητα των φύλων, στο ζήτημα της ανατροφής των τέκνων τους, ο εκάστοτε γονέας με «αρνητική διάθεση» ελλείψει της δυνατότητας καταχρηστικής συμπεριφοράς, θα περιορίσει νομοτελειακά την αντίθεση του, με αποτέλεσμα να ενισχύεται η συναίνεση που οδηγεί σε προστασία του συμφέροντος του τέκνου. Αν είναι δύσκολο να συνεννοηθούν δύο άνθρωποι που δεν τα κατάφεραν, είναι ακόμα δυσκολότερο, ως ανέφικτο, να αναμένει κανείς από έναν χωρισμένο και γεμάτο αρνητικά συναισθήματα γονέα να σεβαστεί τα δικαιώματα του ετέρου, όταν απλά δύναται να μην το πράξει. »Είναι αυτονόητο πως υπάρχουν ικανές μητέρες που παρά την διάσταση και τον χωρισμό ποτέ δεν διανοήθηκαν, να αποξενώσουν τον πατέρα, αναγνωρίζοντας την σπουδαιότητα και αναγκαιότητα του ρόλου του και εστιάζοντας στο συμφέρον του παιδιού τους και όχι στις προσωπικές τους διαφορές. Οι μητέρες αυτές αποτελούν σίγουρα τον φάρο της αλλαγής. Αυτονόητο είναι δε ότι οποιαδήποτε κακοποιητική συμπεριφορά από πλευράς και των δύο γονέων προς το τέκνο, θα πρέπει να αποτελούν εξαίρεση στον κανόνα της από κοινού άσκησης της γονικής μέριμνας. »Το παρόν Νομοσχέδιο διακατέχεται από προθέσεις αποκατάστασης των ανισοτήτων που διαπλάστηκαν νομολογιακά από την ερμηνεία του υπό αναθεώρηση Νόμου. Για να επιτελέσει όμως το αποκαταστατικό του έργο και να ευθυγραμμιστεί με την κοινωνική και Ευρωπαϊκή επιταγή, καθίστανται επιβεβλημένες ορισμένες τροποποιήσεις. Οι τελευταίες, θα αποτρέψουν την δημιουργία μιας νέας Νομολογίας «της εύκολης λύσης» και θα προάγουν την φιλική δικαιοσύνη και την προσφυγή στην εκούσια διαμεσολάβηση». Ελλείψεις που παρατηρούνται επί των άρθρων «Η διατύπωση στο άρθρο 56 Α.Κ. είναι εσφαλμένη και αντίθετη με το σκοπό του παρόντος Νομοσχεδίου όπως αυτός διατυπώνεται στο άρθρο 1 του σχεδίου Νόμου. Είναι απόλυτα επιβεβλημένο η διατύπωση στο σχετικό άρθρο να ορίζει ως τόπο κατοικίας του ανηλίκου τον τόπο τελευταίας κοινής κατοικίας των γονέων του. Η έκφραση στο άρθρο 56 Α.Κ. ως έχει στο σχέδιο νόμου « ο ανήλικος έχει κατοικία την κατοικία του γονέα με τον οποίο συνήθως διαμένει», κατά την άποψη μας αναιρεί σε σημαντικό βαθμό, το σκοπό, του υπό διαβούλευση, παρόντος νομοθετήματος. »Ο βασικός άξονα μας είναι ότι η διατύπωση κανόνων (π.χ. 1513 Α.Κ.) οι οποίοι ακολουθούνται από γενικά διατυπωμένες εξαιρέσεις αφήνουν περιθώριο κατάχρησης και ολίσθησης στο προγενέστερο καθεστώς (του κανόνα της ανάθεσης αποκλειστικής επιμέλειας). Ενδεικτικά αναφέρουμε την διατύπωση της παραγράφου 2 του νέου άρθρου 1514 Α.Κ. «Αν δεν είναι δυνατή η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας, εξαιτίας διαφωνίας των γονέων και ιδίως αν ο ένας γονέας αδιαφορεί ή δεν συμπράττει σ’ αυτή ή δεν τηρεί την τυχόν υπάρχουσα συμφωνία για την άσκηση ή τον τρόπο άσκησης της γονικής μέριμνας ή αν η συμφωνία αυτή είναι αντίθετη προς το συμφέρον του τέκνου ή αν η γονική μέριμνα ασκείται αντίθετα προς το συμφέρον του τέκνου, καθένας από τους γονείς μπορεί να προσφύγει στο δικαστήριο.» Θα πρέπει, κατά την άποψή μας, η αναχώρηση από την αρχή του κανόνα της από κοινού και ισόχρονης άσκησης της γονικής μέριμνας να μπορεί να λάβει χώρα, επί συγκεκριμένων και ειδικά διατυπωμένων περιπτώσεων όπως ενδεικτικά στην περίπτωση της δεύτερης παραγράφου του άρθρου 1532 Α.Κ. Αυτό διότι η αναχώρηση από την αρχή της από κοινού και ισόχρονης άσκησης της γονικής μέριμνας με εναλλασσόμενη κατοικία, σηματοδοτεί την δημιουργία γονέων δύο κατηγοριών (πρωταρχικού και δευτερεύοντα) και συνεπώς θα πρέπει να διατάσσεται μόνον κατ’ εξαίρεση. »Το επόμενο παράδειγμα γενικά διατυπωμένης εξαίρεσης στον κανόνα εντοπίζεται στο άρθρο 1520 Α.Κ. «Ο χρόνος επικοινωνίας του τέκνου με φυσική παρουσία με τον γονέα, με τον οποίο δεν διαμένει, τεκμαίρεται στο 1/3 του συνολικού χρόνου επικοινωνίας, εκτός αν ο γονέας αυτός ζητά μικρότερο χρόνο επικοινωνίας ή επιβάλλεται να καθορισθεί μικρότερος ή μεγαλύτερος χρόνος επικοινωνίας για λόγους που αφορούν στις συνθήκες διαβίωσης του τέκνου ή στο συμφέρον του τέκνου, εφόσον, σε κάθε περίπτωση δεν διαταράσσεται η καθημερινότητα του τέκνου. »Η συγκεκριμένη διατύπωση, αφήνει σημαντικά περιθώρια κατάχρησης και επίκλησης των ως άνω γενικά διατυπωμένων κριτηρίων (συνθήκες διαβίωσης, συμφέρον του τέκνου κ.τ.λ.), με αντανακλαστική συνέπεια την ενίσχυση της αντιδικίας και την απομάκρυνση από την φιλική και εξωδικαστική διευθέτηση. »Τέλος, η αφαίρεση της λέξεως «οριστική» από την διατύπωση του άρθρου 1519 Α.Κ. δυναμιτίζει σημαντικά τα θεμέλια του υπό διαβούλευση νομοθετήματος δεδομένου ότι επιτρέπει την μεταβολή του τόπου διαμονής ενός τέκνου που επιδρά ουσιωδώς στο δικαίωμα επικοινωνίας του γονέα που δεν διαμένει με αυτό, δια της, νομοτελειακά, γρήγορης κρίσης, μιας προσωρινής διαταγής στα πλαίσια αίτησης ασφαλιστικών μέτρων. Ένα τόσο σημαντικό ζήτημα όπως αυτό, θα πρέπει θεωρούμε, οπωσδήποτε να κρίνεται με οριστική δικαστική απόφαση, και με την επίκληση και απόδειξη απόλυτα σπουδαίων λόγων. »Από το ακόλουθο ενδεικτικό παράδειγμα καθίσταται σαφής η προβληματική. Έστω μόνιμη κατοικία του ανηλίκου η Αθήνα. Κατόπιν χορήγησης προσωρινής διαταγής μετοίκηση του ανηλίκου σε επαρχιακή πόλη. Κατόπιν έκδοσης απόφασης επί της αίτησης των ασφαλιστικών μέτρων τυχόν επιστροφή του, στον αρχικό τόπο κατοικίας του. Κάτι τέτοιο δεν εξυπηρετεί το συμφέρον του τέκνου και συνεπώς το παρόν άρθρο χρήζει τροποποίησης. Το επιχείρημα μας ενισχύεται και εκ του γεγονότος ότι ακόμα και το αρχικό άρθρο 1519 Α.Κ. που συμπεριλάμβανε την λέξη «οριστική» δεν κατάφερε να αποτρέψει την αλλαγή κατοικίας ανηλίκων δια προσωρινών διαταγών στα πλαίσια αιτήσεων ασφαλιστικών μέτρων. Οι αιτήσεις αυτές, αναμένεται λογικά να αυξηθούν, κατόπιν της απάλειψης πλέον της αναγκαιότητας ύπαρξης μιας οριστικής δικαστικής κρίσης για το ζήτημα». Ιστορική αναδρομή «Με βάση το δίκαιο (ως σήμερα ισχύει) και οι δύο γονείς καλούνται να αναλάβουν από κοινού την φροντίδα του παιδιού, κάτι που ορίζεται ταυτόχρονα ως υποχρέωση και δικαίωμα του καθενός (1510 Α.Κ.) Η «γονική μέριμνα» που αντικατέστησε το 1983 την «πατρική εξουσία» φαίνεται να συνάδει με την μετακίνηση προς την παιδοκεντρική οικογένεια, αλλά και στην κατάργηση του αυστηρού διαχωρισμού των πεδίων δράσης ανδρών και γυναικών. »Πιο συγκεκριμένα, το εν ισχύ κείμενο του ΑΚ 1511 ορίζει ότι : “Κάθε απόφαση των γονέων σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας πρέπει να αποβλέπει στο συμφέρον του τέκνου. Στο συμφέρον του τέκνου πρέπει να αποβλέπει και η απόφαση του δικαστηρίου, όταν, κατά τις διατάξεις του νόμου, το δικαστήριο αποφασίζει σχετικά με την ανάθεση της γονικής μέριμνας ή με τον τρόπο της άσκησής της. Η απόφαση του δικαστηρίου πρέπει επίσης να σέβεται την ισότητα μεταξύ των γονέων και να μη κάνει διακρίσεις εξαιτίας του φύλου, της φυλής, της γλώσσας, της θρησκείας, των πολιτικών ή όποιων άλλων πεποιθήσεων, της ιθαγένειας, της εθνικής ή κοινωνικής προέλευσης ή της περιουσίας. Ανάλογα με την ωριμότητα του τέκνου πρέπει να ζητείται και να συνεκτιμάται η γνώμη του πριν από κάθε απόφαση σχετική με τη γονική μέριμνα, εφόσον η απόφαση αφορά τα συμφέροντα του.” »Είναι δεδομένο, ότι “το περί ισότητας των φύλων” τμήμα του άρθρου 1511 Α.Κ. σπάνια εφαρμόστηκε στην δικαστηριακή πράξη. »Σύμφωνα με το ΑΚ 1513 « Στις περιπτώσεις διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου και εφόσον ζουν και οι δύο γονείς, η άσκηση της γονικής μέριμνας ρυθμίζεται από το Δικαστήριο. Η άσκηση της γονικής μέριμνας μπορεί να ανατεθεί στον ένα από τους γονείς ή αν αυτοί συμφωνούν ορίζοντας συγχρόνως τον τόπο διαμονής του τέκνου και στους δύο από κοινού. Το Δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει διαφορετικά, ιδίως να κατανείμει την άσκηση της γονικής μέριμνας μεταξύ των γονέων ή να την αναθέσει σε τρίτον.» »Είναι επίσης δεδομένο, ότι η νομολογία των τελευταίων δεκαετιών προέκρινε την λύση της αυτόματης σχεδόν, και κατά κανόνα ανάθεσης της αποκλειστικής επιμέλειας στην μητέρα, οδηγώντας σε πολλές περιπτώσεις τον έτερο γονέα (συνηθέστερα τον πατέρα) σε οικονομικό και ψυχολογικό μαρασμό με αποκορύφωση την αποξένωση των παιδιών από αυτόν. »Παρατηρούμε λοιπόν πως παρότι το Δικαστήριο είχε την εξουσία, ήδη από την αναθεώρηση του 1983 να προβεί σε χρονικό τουλάχιστον επιμερισμό της επιμέλειας, αυτό δεν επιλεγόταν, σχεδόν ποτέ, διότι προϋπέθετε μια σταθμισμένη και δύσκολη κρίση για τον Δικαστή ο οποίος χωρίς υποστηρικτικό επιστημονικό πλαίσιο προέκρινε τις περισσότερες φορές, τον έως πρόσφατα, επιτασσόμενα από την κοινωνία, κανόνα της προτεραιότητας της μητέρας στην ανατροφή. Βέβαια η σπουδαιότητα της κατάλληλης μητέρας είναι αδιαμφισβήτητη (δεν είναι όμως όλες οι μητέρες στις οποίες ανατέθηκε η αποκλειστική επιμέλεια τις τελευταίες δεκαετίες, κατάλληλες ή τουλάχιστον καταλληλότερες των συζύγων/συντρόφων τους). Κατάλληλοι και εξίσου αναγκαίοι είναι και οι δύο γονείς. Στην συντριπτική πλειοψηφία τους όμως, οι πατέρες αποκλείστηκαν, λίγο έως πολύ, τα τελευταία 40 χρόνια από την ενεργό συμμετοχή τους στην ανατροφή των τέκνων τους ακόμα και αν διακαώς το επιθυμούσαν. Η νομική έννοια της επικοινωνίας (αδόκιμος βέβαια όρος) ουδόλως μπορεί να υποκαταστήσει την ουσιαστική και αναντίρρητη πλέον, εκ της ψυχολογικής επιστήμης, σημασίας της παρουσίας του πατέρα στην ανατροφή του τέκνου. Ο πατέρας πρέπει να είναι, εκτός από φυσικά, και για ίσο χρονικό διάστημα παρών και συμμέτοχος στην ανατροφή του τέκνου. Η συλλογιστική του ότι «εάν δεν συμφωνούμε, ας αποφασίζει ένας», είναι απόλυτα ισοπεδωτική και εξαλείφει την οποιαδήποτε πιθανότητα επίτευξης συμμετοχικής συνύπαρξης των γονέων που είναι ωφέλιμη για το τέκνο. Επίσης ο όρος της βιοκοινωνικής υπεροχής της μητέρας έναντι του πατέρα έχει καταρριφθεί από όλες τις σύγχρονες επιστημονικές μελέτες». ΣΥΓΑΠΑ WWW.SOS-SYGAPA.EU